Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

Y
Oda Nabunaga
aponiyanı birlestiriw ushın gúres. Oda Nabunaga Ovri aymaǵınan (házirgi Ayti prefekturasınan) edi. 1551-jılı ákesi qaytıs bolǵannan soń on jeti jaslı Nabunaga basqalardıń jerlerin iyelep alıw maqsetinde kóp ǵana hiyleler isletti, tuwısqanların da, qońsıların da ayamadı. Oda óz armiyasın oq atar qurallar menen támiynlegenligi áskeriy jetiskenliklerge sebep boldi. 1573-jılı ol Asikaga shańaraǵınan bolǵan, usı waqıtqa kelip siyasiy tásirin pútkilley joytqan, aqırǵı syogundi taxttan qulattı. Óz jerlerin durıs hám nadurıs jollar menen keńeytip, diyxanlar qozǵalańların ayawsız tárizde bastırǵan Oda Nabunaga “syogun-knyaz`” (bakuxan) mámleketine tiykar saldı. Biraq bunday rawajlanıwı, aldınları bir-biri menen kelispey júrgen kóplegen feodallardı oǵan qarsı gúresde birlesiwge májbúrledi. 1582-jılı Kiotodaǵı ibadatxanalardıń birinde qarsılaslarınıń áskerleri tárepinen qorshap alınǵan Odanıń ózin óltiriwi menen ómirin juwmaqladı.

Mámleketti birlestiriw isin, diyxanlardan shıqqan hám Odanıń xızmetinde ózin kórsetken Toyotami Xideyosi dawam ettirdi. Ózi diyxanlardan shıqqan Xideyosi diyqanlar qozǵalańların ayawsız bastırdı. 1588-jıldaǵı “qılıshlardı izlew” dep atalǵan pármanǵa kóre diyqanlardıń qılıshları, qanjarlar, mıltıqlar hám basqa qurallarǵa iye bolıwı qadaǵan etildi. Úsh jıldan keyin shıqqan jańa párman sociallıq qatlamlasıwdı rásmiy túrde bekkemledi. 1598-jılı Xideyosidiń ólimi birinshi birlestiriwshilerdiń urınıwların joqqa shıǵardı. Óz-ara urıslar Tokugava Iyeyasu menen Xideyosidiń balası Xideyori ortasında jańasha kúsh penen háwij aldı. Sekigaxara janındaǵı sawashta jeńiliske ushıraǵan Xiyeyori hám onıń tárepdarları 1600-jılı Osaka qalasında qonım taptı hám búl jer 15 jıl dawamında qarsılıq orayına aylandı. Sekigaxara janındaǵı sawashta Tokugava birinshi márte “kórinbes”lerden (ninzya) jansız retinde paydalandı.

1603-jılı Iyeyasu Tokugava syogun ataǵın qabıl etti hám Edo (Tokio) qalasın paytaxt etip, syogunlıqqa (1603-1867) tiykar saldı. Sonıń menen ol óz zamanınıń eń belgili shańaraǵı áskeriy-feodal diktaturasın baslap berdi. Ámelde Tokugava hám onıń dawamshıları imperator shańaraǵın hákimiyattan hámde siyasıy turmıstan ajırattı. Biraq olar imperatordıń (Mikado) diniy abıroyın ullılawdı dawam ettirdi hám barqulla hákimiyatqa imperator ruxsatı menen kelgenin atap ótti.