Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

Jámiyetlik-siyasiy pikir: XVIII ásir rus aǵartıwshılarınıń tiykarǵı ideyası bilimlerdi keń xalıqqa jayıw boldı. Tap sol aǵartıwshılıq ideyaları M.V.Lomonosov, professor S.E.Desnickiy, A.Ya.Polyanov sıyaqlı jámiyettiń aldınǵı wákilleri xızmetine tán. Ásirese krepostnoylıqqa qarsı jónelistegi jurnallar - «Truten`» hám «Jivopisec» lerdiń baspası N.I.Novikov hám A.A.Radishchevlardıń dóretiwshiligi rus aǵartıwshılıǵınıń joqarǵı úlgisi boldı. A.A.Radishchevtiń «Peterburgtan Moskvaǵa sayaxat» shıǵarması ashshı rus haqıyqatı súwretlengen, krepostnoy dúzim hám samoderjavieǵa qarsı qaratılǵan óz dáwiriniń eń úlgili shıǵarması edi.

Ótken úsh ásirden kóbirek waqıt dawamında Shıǵısta aldın Altın Ordaǵa qaraslı bolǵan júdá úlken jerler basıp alınıp, mámleket aymaǵı bir neshe márte keńeytirildi. Batısta Rossiya óz jerlerin keńeytiriw ushın tınımsız urıslar alıp bardı hám nátiyjede Qırım, Kaspiy boyı, Pol`sha jerleriniń bir bólimi, Baltika boyı jerleri qosıp alındı. Qublada da alıp barılǵan urıslar sebepli Kavkaz artı, Gruziya hám Qazaqstan jerleriniń bir bólimi basıp alındı. Mámleket xalqı kóbeyip, tek XVIII ásir dawamında 15,6 mln adamnan 37,3 mln adamǵa jetti. Bul Angliya hám Franciyanıń ulıwma xalqınan da kóp edi. Rossiya manufaktura islep shıǵarıwdı dúziw boyınsha da Evropanıń basqa mámleketleri menen jeńisli básekilesti. XVIII ásirge kelip Uralda metallurgiya islep shıǵarıw boyınsha Angliyadan da ótip ketti.

Pyotr I reformaları nátiyjesinde mámleketti basqarıw hám salıq sisteması bekkemlendi. Ekaterina II húkimdarlıǵınıń aqırında, ol járiyalaǵan erkin báseki principi nátiyjesinde, Rossiyada 2000 nan zıyat sanaat kárxanaları isleytuǵın edi. Bul dáwirdiń tiykarǵı juwmaǵı sonnan ibarat boldı, XVIII ásirlerge kelip Rossiya ullı mámleket sıpatında qáliplesti.
Sorawlar:

1. 
   Piyotr I din’ reformaları haqqinda nelerdi bildin’iz?
   
2. 
   Rossiya imperiyası qalay du’zilgen?
   

2. Sırtqı siyasati qanday ko’riniste bolg’an?

3. Rus milletinin’ qa’liplesiwi processi qanday bolg’an?

4. Rus Ma’deniyati haqqinda nelerdi u’yrenip aldin’iz?