‘zbekist0n respubukasi oliy уа ‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. Razzoqov, sh. Tashmatov, N. ‘R m 0N 0y iqtisodiy ta’limotlar tarixi

8.2. A. Smitning iqtisodiy g‘oyalari. Uning «Xalqlar boyligi...»
asaridagi iqtisodiy qarashlar
Adam Smit 
(1723-1790) Shotlandiyaning Kerkoldi shahrida bojxona 
amaldori oilasida dunyoga keldi. Glazgo va Oksford universitetlarida 
ta’lim oldi.
U 1766-yilda o'zining bosh asari - 
«Xalqlar boyligining tabiati va
sabablari to‘g‘risidagi tadqiqot»ni 
yozishga kirishdi. Asar 1776-yil 
martda Londonda chop etildi. Asarda insoniyat tomonidan ilgari 
yaratilgan iqtisodiy bilimlar mujassamlashtirildi va umumiy nazariy 
prinsiplar asosidanisbatan batartib iqtisodiy fanlar tizimigaaylandi.
A.Smitning bu asari besh kitobdan iborat bo‘lib, birinchisida 
qiymat va qo‘shimcha daromad muammolari tadqiq etildi, ikkinchisida
- kapital jamg‘arilishining shakllanishi davrida Yevropaning iqtisodiy 
rivojlanishi, uchinchisida 
turli xalqlarda farovonlik, kapitalizm 
taraqqiyotining tarixiy shart-sharoitlari, to‘rtinchisida - merkantilizm 
va fiziokratlaming ta’limotiga munosabati, beshinchisida esa davlat 
moliya tizimi tadqiq etilgan. Asar A.Smit tirikligida to'rt marta, o‘li- 
midan so‘ng uch marta nashr etildi. Asarga Angliyadagina emas, 
chet ellarda ham qiziqish ortdi. Rossiyada bu asaming taqimasi birinchi 
marta 1802-1805-yillarda chop etildi.
ASmit 1778-yilning boshida Edinburgda bojxona komissari lavozimiga 
tayinlandi va umrining oxirigacha shu yerda ishladi.

---

A.Smit tomonidan tadqiq etilgan insonning tabiati, inson va jamiyat 
orasidagi munosabat klassik maktab qarashlarining asosini tashkil etadi. 
Bunda «iqtisodiy odam» tushunchasi keyinroq paydo bo‘lishiga 
qaramasdan, uning kashfiyotchilari A.Smitga tayanganlar.
A.Smitning tadqiqot predmeti va metodologiyasi
Jamiyatning iqtisodiy rivojlanishi va uning moddiy-turmush 
darajasini oshirish muammolari A.Smit