5. Tayanib o ‘tirish va chap oyoqda bir qadam hatlab sakrab,
o ‘ng oyoqqa tashlanish, q o ila r yonga - 2,0 b.
6. Orqaga bukilib tayanib turish - 1,5 b.
Takomillashtirish va nazorat darsi uchun majmua
1. 2-3 qadam yugurib, oldinga sakrab umbaloq oshish - 2,0 b.
2. Oldinga umbaloq oshib, tayanib o‘tirish - 1,0 b.
3. Kuch bilan boshda turish - 2,5 b.
4. Tayanib o‘tirishga tushib, umbaloq oshish - 1,5 b.
9.2. Turnikda bajariladigan mashqlar
Sport gimnastikasida tumik shunday snaryadki, unda faqat tebr-
anma siltanma mashqlar ijro etiladi. Shuning uchun gimnastikachin-
ing mahorati muskul quwatini kam sarf qilib, inersiya kuchidan
oqilona foydalanishdan iborat boiadi. Biroq panjalami bukish
uchun ancha yuqori boiishi kerak, chunki katta koiam dagi te-
branma mashqlami bajarishda hosil boiadigan va gimnastikachini
tumikdan uzishga intiladigan markazdan qochuvchi inersiya kuchi
hosil boiadi.
Hozirgi davrda tumikda bajariladigan mashqlar kishini hayrat-
da qoldiradi, chunki ular hech to‘xtalmasdan, qaltis vaziyatda ijro
etiladi. Bu hol, hatto, sport gimnastikasini yaxshi tushunmaydigan
kishiga ham, yaxshi gimnastikachiga ham xatosiz harakatlar uyg‘un-
ligini, dadillikni, ko‘ra olish imkonini beradi. Tumikda bajariladigan
asosiy mashqlar quyidagilardan iborat:
Osilish.
Baland tumikdan bu holat beistisno hamma mashqlami
boshlash uchun dastlabki holatdir. Osilishda tananing to‘g ‘ri hola-
ti yetarli koiam da tebranishni boshlash va keyinchalik siltanish
uchun ayniqsa muhimdir. Osilish holatida gimnastikachining tanasi
maksimal to‘g‘rilangan boiishi kerak. Bunga ko‘krak-o‘mrov va
yelka bo‘g‘inidan cho‘zilish, shuningdek, bel qismidagi muskullami
bo‘shashtirish orqali erishiladi. Tirsak bo‘g‘inlari ham to‘g‘rilangan
lekin, taranglashmagan boiishi kerak. Oyoqlar tos-son va tizza
bo‘g‘inlaridan to‘g‘rilangan, oyoq uchlari cho‘zilgan va juftlashtiril-
gan boiadi. Osilish holatiga quyida bayon etiladigan ko‘rsatmalarga
rioya qilgan holda, yaxlit o ‘rgatish uslubi bilan o ‘rgatish kerak.
208
Tana pastki qismlarining turli holati zarur bo‘lgan muskul gu-
ruhlarini taranglatish orqali erishiladi, bu esa tebranishlar davomida
kam saqlanadi. Osilish holatida bukilish yoki yozilish (kerishish)
taqiqlanadi. Ko‘pincha boshning noto‘g‘ri holati: orqaga yoki ol-
dinga tashlash, ko‘krakka engashtirish bu xatoliklarga sabab boiadi.
To‘g‘ri holatda bosh ham to‘g‘ri tutiladi va u q o ila r orasida boiadi.
Osilish turlari
Bukilib osilish (270-a rasm) - tumikda, qo‘shpoyada, halqalarda
bajariladi. Tana tos-son bo‘g ‘imidan taxminan 50°-70° burchak
ostida bukiladi, bel aylana shaklida, bosh biroz ko‘krakka egilgan,
q o ilar to‘g‘ri. Mashqni orqadan osilib turish yoki tosni tushirib
osilib o‘tirishga o‘tish bilan yakunlash mumkin.
Burchak osilish (270- b rasm) - gimnastika devorida, tumiklarda,
halqalarda, qo‘shpoyalarda bajariladi. Osilib turishdan to‘g ‘ri oyoq-
lami gorizontal holatgacha ko‘tarish. Quyidagicha bajarish ham
mumkin: osilishdan oyoqlami bukib osilish holatini egallash va
shundan keyin oyoqlami yozib burchak osilish.
Kerilib osilish (270-d rasm) - gimnastika devorida, tumikda,
halqada bajariladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |