‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi y. Masharipov sport psixologiyasi

1.  О Ymda yutayotgan jamoaga nisbatan, yutqazayotgan jamoa о yinchilari 
o'yin  qoidasini  k o ‘proq  buzadilar.  Bundan  m a ’lumki,  sportchining 
musobaqadagi mag'lubiyati  tajovuzlik  harakatlarini  vujudga  keltiradi.
2.  0 ‘z  m a y d o n id a   o ‘y n ay o tg an   ja m o a   o 'y in g a   k elg an   ja m o a  
o'yinchilariga qaraganda o ‘yin qoidasini  kam  buzishadi.  M ehm on jam oa 
o 'y in c h ila r i  o ‘z  m a y d o n id a   o ‘y n a y o tg a n   o ‘y in c h ila r n i  x u d d i 
d u s h m a n d e k   q a b u l  q ilis h a d i.  U la r  o 'z   r a q ib la r id a n   ta s h q a r i, 
tom oshabinlarga  nisbatan  ham   tajovuzkor  tuyg‘uda  boMadilar.
3.  Qaysi  jam oada  ochkolar  va  darvozaga  urilgan  to ‘plar  soni  ko ‘p 
boMsa,  kam  ochko  to'p lagan  va  oz  to ‘p  urgan  jam oa  o ‘yinchilariga 
nisbatan  o'yin  qoidasini  kam  buzadilar.  Futbolchi  raqib  darvozasiga  har 
to ‘p  urganida  unda  ruhiy tanglik  pasayadi  va  o ‘sha jam oa  o ‘yinchilarida 
ruhiy  va  jism oniy  qayta  tiklanish  kuchayadi.  Lekin  o ‘yinda  kam   to ‘p 
kiritgan  jam o a  o ‘yin ch ilarida  ruhiy  keskinlik  saqlanadi  yoki  ruhiy 
keskinlikning  kuchayishi  tufayli  o'yinchilardagi  tajovuzkorlik  harakat­
lari  ortadi,  ular  o ‘yin  qoidasini  ko‘proq  darajada  buzadilar.
4.  0 ‘yin  ja d v a lid a n   y u q o riro q   jo y   olgan  ja m o a   o ‘y in c h ila rig a  
qaraganda,  quyiroq  joy  egallagan  jam oa  o'y in chilari  o 'y in   qoidasini 
k o 'p   buzadilar.  O 'y in  jadvalida  oxirgi  o 'rin n i  olgan jam o a   o'y in ch ilari 
hatto o'yinda yutayotgan bo'lsalar ham   q o'pol  tajovuzkorona harakatlar 
qiladilar.
5.  O 'y in   ja d v a lid a   8 -  va  9 - o 'rin la r n i  eg allab   tu rg a n   ja m o a la r 
m usobaqalashganida,  9 -o 'rin n i  egallagan  ja m o a   o 'y in c h ila ri  o 'y in  
qoidasini  ko'proq buzadilar.  Ayniqsa,  12-  va  13-  o 'rin n i  egallab turgan 
jam oalar  o 'y in ch ilari  8-  va  9-joyni  egallagan  ja m o a   o 'y in ch ilarig a  
qaraganda  o'y in  qoidasini  k o 'p   m artalab  buzadilar.
Y uqori  n a tija la rg a   erish g a n   ja m o a   o 'y in c h ila ri  c h e m p io n a td a
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

yutqazishdan  yoki  yuqori  o ‘rindagi joyini yo‘qotishdan cho'chib, g'ayrat 
bilan  o'ynaydilar,  lekin  musobaqada  tajovuzkorona  harakatlarni takro r 
va  takror  sodir  etadilar.  Shuningdek,  yuqori  natijalarga  erishayotgan 
jam oa  o'yinchilari  chem pionatda  yutqazishdan  yoki  yuqori  o'rindagi 
joyini  y o 'q o tish d a n   q o 'rq ish ib ,  kuchli  o 'y in   k o 'rsatish g a  harakat 
qiladilar.  Shu  bois  ular  o'yinda  tajovuzkor  harakatlarga  k o 'p   m artalab 
yo'l qo'yadilar.  Shu jam oadan  pastroq joyni egallagan jam oa o'yinchilari 
jadval  oxiriga  tushib  qolishdan  q o 'rq qan id an,  o'yinda  tajovuzkorlik  va 
d o 'q -p o 'p isa n i  ko‘p  m artalab  sodir  etadilar.
Shundan  m a ’lumki,  musobaqa jarayonida o'yinchilarning tajovuzkor 
harakatlari,  d o 'q -p o 'p isa   qilishlari  va  ayrim   hollarda  o'y in  qoidasini 
buzishlari  tabiiy  hodisadir.  M usobaqada  o 'y in   qoidasining  buzilishi 
asosan quyidagi to 'rt xil vaziyatda vujudga  kelishi aniqlandi:  1) jamoaning