‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Dispozitivlik prinsipi, deb 
fuqarolik huquqi subyektlarning mus- 
taqil, o ‘z xohishlari va manfaatlariga muvofiq b o ‘lgan xatti-harakat 
turlarini tanlashlari va amalga oshirishlariga aytiladi. Fuqarolik m uo- 
malasi ishtirokchilari aksariyat hollarda fuqarolik huquqiy munosa- 
batlarga ko‘rinishni yoki ko‘rinmaslikni, qarshi taraf (kontragent)dan 
muayyan majburiyatlarni bajarishni talab qilish yoki qilmaslikni, o ‘z 
huquq va manfaatlarini himoya qilish maqsadida sudga murojaat etish 
yoki murojaat etmaslikni va u kabi huquqlarni amalga oshirish yoki 
oshirmaslikni mustaqil hal qiladilar. Biroq bunda ulam ing o ‘zlariga 
tegishli bo‘lgan fiiqarolik huquqlam i amalga oshirishdan voz kechishi 
bu huquqlarning bekor qilinishiga olib kelmaydi (FK 9-m . 2-q.). 
Tanlashning bunday erkinligi subyektlarning o ‘z maqsadlariga erishish- 
larida tashabbuskorlikni nazarda tutadi va qo‘llab-quvatlaydi.
6. Fuqarolik huquqlarining to‘sqinliksiz amalga oshirilishi prinsipi
fu q arolik m uom alasida xalal b eradigan h ar q anday t o ‘siqlarni 
yo‘qotish(olib tashlash)ni ta ’minlashga xizmat qiladi. Bu prinsipning
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

konstitutsion ifodasi 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 53- 
moddasida, ya’ni, «iste’molchilarning huquqi ustunligini hisobga olib, 
iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va m ehnat qilish erkinligini davlat 
tomondan kafolatlanganligi», shuningdek, Fuqarolik kodeksining birin- 
chi moddasi 3-qismida e ’tirof etilgan «tovarlar, xizm atlarva moliyaviy 
mablag‘larning 0 ‘zbekiston Respublikasining butun hududida erkin 
harakat bo‘lishi» haqidagi normalarida ifodalangan. Qonun yo‘li bilan 
mazkur prinsip bir qator cheklanishi mumkin. Fuqarolik huquqlarini 
to ‘siqsiz amalga oshirish prinsipi FKning deyarli barcha moddalarida, 
xususan, uning asosiy belgilari 9-moddasida batafsil bayon etilgan 
b o ‘lib, fuqarolik huquqi subyektlarning halol, oqilona va adolat bilan 
harakat qilishlarida, jamiyatning m a’naviy tamoyillari va axloqiy nor- 
malarini hurmat qilishlarida, ish odobi qoidalariga rioya etishlarida 
muhim rol o ‘ynaydi.
7.