‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Ikkinchidan, 
korporativ m unosabatlar subyekt tarkibi sifatida 
mohiyatan farq qilib (shu jum ladan, majburiyatlar cheklagan holda), 
bunda doimiy subyektlardan biri sifatida korporatsiya, ikkinchisi esa, 
korporatsiyaning erkin shakllantiruvchi qatnashchilari ifodalaydilar.
Uchinchidan, 
fuqarolik huquqi subyektlarining korporativ muno- 
sabatlarda ishtirok etishdan maqsadi — ularning mulkiy manfaatlarini 
qondirishdan iboratdir.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

To‘rtinchidan, 
a ’zolik huquqiy munosabatlari qatnashchining yuri- 
dik shaxs mulkiga ulush kiritishi natijasida yuzaga keladi.
Darhaqiqat, korporativ munosabatlaming mulkiy xarakteri foydasini 
ko‘zlagan holda aytish m um kinki, shirkat xo‘jaligining mulkiga 
qo‘shilgan ulush buyumdan iborat bo‘lishi hamda moddiy qim m atga 
ega b o ‘lgan boshqa huquqlarga ega bo‘lishi mumkin. Intellektual 
mulk yoki «nou-xau»lar ulush bo‘la olmaydi, biroq ulardan qanday 
holatda mavjud bo‘lsa, shunday foydalanish mumkin.
Aksionerlik jamiyatining ustav jam g‘armasi aksiyalarning m a’lum 
m iqdoriga b o ‘linadi. Shirkatning yig‘ma mulki qatnashchilarning 
mulkka q o ‘shgan ulushining miqdoridan kelib chiqqan holda, shartli 
ravishda taqsimlanadi. Q atnashchilar qo‘shgan ulushining qimmati 
belgilanib, ulush yordamida ularning shirkatga, jamiyatga nisbatan 
«taxminiy talablari miqdori»ni aniqlash mumkin.
Beshinchidan, 
korporativ munosabatlar subyektlarining huquqlari 
o ‘z tabiatiga ko‘ra, mulkiy sanaladi. D.I. Meyer mulkiy huquqqa 
doir quyidagi jihatlarni e ’tirof etadi1:
1. Har qanday ijobiy va salbiy harakat huquqning m azm unini 
tashkil etadi.
2. Huquq mazmunini tashkil etuvchi harakatning sodir etilishi bu 
huquqni amalga oshirishga imkon beradi.
3. Bunday huquq bemalol ajratib bera oladi (korporativ huquqlar 
garov predmeti bo‘la oladi).
4. Bunday huquq majburiy tartibda amalga oshirilishi m um kin.
Oltinchidan, 
mulkiy huquq bilan nomulkiy huquqni muhofazalash
usulini taqqoslash mumkin. Fuqarolik huquqiy m unosabatlarining 
mulkiy m azm unini ifodalovchi mulkiy huquq buzilganda, odatda, 
huquqbuzar zimmasiga vakolatli subyektga yetkazgan mulkiy ziyonni 
qoplash majburiyati yuklanadi. Bu shu bilan bog‘liqki, yetkazilgan 
ziyon kabi mulkiy huquqni pulli (narxi belgilangan) ko‘rinishda ham 
baholash mumkin.
Shaxsiy nomulkiy munosabatlarning buzilishi esa, odatda, vakolatli 
subyektga qandaydir ziyon yetkazilishi bilan bog‘liq em as. Garchi 
bunday huquqning buzilishi vakolatli subyektga salmoqli ziyon keltirsa- 
da, iqtisodiy nuqtayi nazardan uning «yaratilishi»ga hech qanday 
asos yo‘q.