‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2. Mutlaq va nisbiy huquqiy munosabatlar. 
Mutlaq huquqiy muno- 
sabatlarda subyektiv huquq egalari o‘z huquqlarining buzilmasligini 
har kimdan va hammadan talab qila oladilar. Mutlaq huquqlar no- 
m aiu m har bir kimsa tomonidan buzilishi mumkin boigani sababli

---

har kimdan qo‘riqlanadi. Ularga mulk, mualliflik huquqlari, shaxsiy 
huquq kabilar kiradi.
Nisbiy huquqiy munosabatda esa, faqat bir shaxs (yoki shaxslar)gina 
huquq yoki majburiyat oladi. Nisbiy huquqlar zimmasida majburiyat 
olgan ma’lum shaxs (yoki shaxslar)ga nisbatangina kuchda bo‘ladi. 
Shartnomaga asoslangan barcha huquqlar nisbiy huquqlar jumlasi- 
dandir. Nisbiy huquqlarga asoslangan talablarning amalga oshirilishi, 
majburiyatlarning bajarilishi, qarzga olingan pulning to‘lanishi bo‘yicha 
o‘z zimmasiga shartnoma asosida majburiyat olgan shaxsdangina talab 
qilish mumkin bo‘ladi.
3. Mulkiy huquqiy va majburiyat munosabatlari. 
Mulkiy huquqiy 
munosabatlar yuqorida qayd etilganidek, mutlaq huquqiy munosabat 
bo‘lib, mulkiy xarakterga ega hamda ashyoni egallash, undan foyda- 
lanish va uni tasarruf etishga qaratiladi. Mulkiy-huquqiy munosa- 
batlarda huquq egasi bo‘lgan shaxslar boshqa shaxslarning ijobiy 
harakatlariga muhtoj boMmay, o ‘z huquqlarini o‘zlari bevosita amalga 
oshirish imkoniyatiga ega boMadilar.
Majburiyat munosabatlari nisbiy munosabatdan iborat boMib, 
mulkiy huquqiy munosabatlar bilan bogMiq boMsa ham hamma vaqt 
moddiy narsa (ashyo) bilan bogMiq boMmasligi mumkin. Bunday 
munosabatlar odatda fuqarolik muomalasi natijasida vujudga keladi. 
Jumladan, muayyan ishlarni bajarish, xizmat ko‘rsatilishi yoki yetka- 
zilgan zararni toMatilishiga qaratilishi mumkin. Barcha shartnomalar, 
birovga zarar yetkazish, mulkni asossiz olish yoki tejash bilan bogMiq 
munosabatlar majburiyat munosabatlari hisoblanadi.