‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Huquqni suiiste’mol qiiishni taqiqlash prinsipiga 
binoan, fuqarolik 
huquqiy munosabatlar ishtirokchilari o ‘zlari ega bo‘lgan huquqlaridan 
m a’lum m a’noda cheklanmagan tarzda foydalanishlari istisno qilinadi. 
H ar qanday huquq borliq, jamiyat va davlat hosilasi sifatida mavjud 
ekan, uning mazmuni ham, amalga oshirish usullari va vositalari ham 
shunga bog‘liq holda chegaralangan bo‘ladi. Aksincha, hech qanday 
chegaraga ega boMmagan yoki qaysidir jihatdan cheklanmagan huquq 
oxir-oqibatda o ‘zboshimchalikka, zulm-istibdodga olib kelishi muqar- 
rar. Shu m a’noda, fuqarolik qonunchiligida asoslardan biri sifatida 
qabul qilingan ushbu prinsipning amal qilinishini Fuqarolik kodeksining 
172-moddasidayaqqol ko‘rish mumkin: «Mulkdoming o ‘z huquqlarini 
amalga oshirishi boshqa shaxslarning huquqlarini va qonun bilan 
qriqlanadigan manfaatlarini buzmasligi shart». Yoki «mulkdor o ‘z 
huquqini amalga oshirganda fuqarolaming sog‘lig‘iga va atrof-muhitga 
zarar yetkazishning oldini olish choralarini ko‘rishga majbur» ekanligi 
haqidagi norma ham mazkur prinsipga asoslanadi ( 0 ‘zbekiston Respub- 
likasi Konstitutsiyasining 54-moddasi va FK ning 172-moddasi 4-qismi). 
Bu o ‘rinda shuni ta ’kidlash joizki, muqarrar boMgan zaruriyat tufayli 
qonunchilikda belgilanadigan bunday taqiqlarni mulkdorning huquq- 
larini cheklash, deb qaramaslik lozim. 0 ‘xshash cheklashlar va taqiq- 
larni majburiyat huquqida ham uchratish mumkin. Xususan, tadbir- 
korga ommaviy shartnom aning tarafi sifatida uni tuzishdan bosh torti- 
shiga yo‘l q o ‘ymasligini, uning shartnoma tuzish erkinligini cheklash 
deb qarash mum kin (FK ning 358-moddasi). Lekin, har qanday 
cheklashlar asosida muayyan subyektlarning huquqlarini amalga oshirish

---

natijasidan yuqoriroq darajada bir butun blgan jamiyat manfaati 
yotadi. Ushbu masala qizg‘in bahslarga sabab bo‘lishidan q at’i nazar 
amaldagi qonunchilik uni har jihatdan adolat tarozusiga solib hal 
etgan, desak xato boMmaydi.