‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

* Ko'plik shaklidagi egalik qo‘shimchalarining birlik
ma’nosida qo‘llanilishi va buning sabablari.
342

---

Topshiriq. 
Berilgan birikm alardagi nuq talar o ‘rniga mos 
keladigan qo‘shimchalami qo‘ying. Bu qo'shim chalaming m a’nosi 
va vazifasini ayting.
Men... kitob... 
Biz... kitob...
Sen... kitob... 
Siz... kitob...
U... kitob ... 
Ular... kitob.
Bir shaxsga mansub bo'lgan egalik qo‘shimchalari birlik va ko'plikni 
ifodalash b o ‘yicha o ‘zaro farqlanadi. U larni quyidagicha ko ‘rsatish 
m um kin.
S h axs-son
Birlik
K o'plik
I shaxs
- ( 0 m
- (i) m iz
II shaxs
- (i) ng
- (i) ngiz
III shaxs
- ( s ) i
- lari
Egalik qo ‘shimchalarining birlik va ko‘plik m a’nolari asosida yuqori­
dagi kabi zidlanishi ayrim vaqtlarda buziladi. Bunday vaqtda ko‘plik shakli 
o ‘zi q o ‘llanayotgan narsa-hodisaning birdan ortiqligini emas, balki 
hurm at m a’nosini bildiradi. Masalan, 
Onamiz dam olgani ketdilar.
II 
shaxs egalik qo‘shimchasining ko‘plik shakli ko‘pincha «siz»lash 
m a’nosida qo'llaniladi. M asalan, 
opang
(«sen»siraganini bildiradi) — 
opangiz
(«siz»lashni bildiradi)
Bunday hodisa III shaxs egalik qo ‘shim chalarining birlik va ko‘plik 
shakliga ham daxldordir. Masalan, 
opasi
(«sen»lash) — 
opalari
(«siz»lashni 
bildiradi).
Badiiy uslubda tilim izning bunday im k on iyatidan perso najlar 
xarakterini ochishda ustalik bilan foydalanadilar. M asalan, 
X o ‘jayinning
itlari. (A. Qahhor)
It hurm atga sazovor em as. Lekin x o'jay in iga 
laganbordorlik shunday kuchliki, uning itiga ham ana shunday munosabat 
bildiriladi.