‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

savli, sersuv, suvsizlik.
Bir asosli so'zlarga asosdosh so'zlar deyiladi.
Nam unalar: 
tinch, tinim, tinimsiz, notinch, notinchlik; gulli, guldor,
gulchi, gulchilik, sergul; shoxli, shoxdor, shoxsimon, sershox; o b ro ‘li,
obro‘siz, baobro‘, beobro‘ va
h.k.
196-mashq.
Gaplarni o ‘qing. Asosdosh so'zlarni aniqlab, ularni izoh-
lab bering.
O'zbek xalqi, o'zbek tuprog'i umrini paxtaga baxshida etdi. Qish de- 
madi, yoz demadi — paxta, dedi. Tun demadi, kun demadi — paxta, dedi.
— Onaxon, ism-shariflngiz, kasb-koringiz? Onaxon kamtarlik ila javob 
berdi:
— Ismi shariflm — Paxtaxon! Paxtaoy desangiz ham bo'laveradi! Kasb- 
korim — paxtakor!
Ona tabiatimizda necha xil rang bo'lsa, barcha-barchasi paxtazorda 
mujassamdir...
(T o g ‘ay Murod)
197-mashq.
Quyidagi asosdosh so'zlar ishtirokida gaplar tuzing va
ularni daftaringizga ko'chirib oling.
meva-mevali-mevazor-mevasiz; osh-oshpaz-oshxo'r-oshamoq; ko'ngil- 
ko'ngilli-ko'ngilsiz-ko'ngilchan; do'ppi-do'ppido'z-do'ppili-do'ppisiz; ish- 
ishchi-ishchan-ishsiz-ishsizlik-beish-ish-la-ishlov.
N a m u n a : Anor butasimon mevali daraxtlar oilasiga kiradi. Qaqrab 
yotgan qirlar bag'ri bir yil ichida mevazor bog'ga aylandi-qoldi. Mevasiz 
daraxt faqat o'tinlikka yaraydi.
198-mashq.
Uyga vazifa. Matnni o'qing. Asosdosh so'zlarni topib,
ularni izohlang.
O 'zbekistonni o'zbek xalqi o 'z m ehnati, aql-idroki bilan yaratgan! 
O'zbekistonni m o'jizalar diyori, jannatdek mamlakat deydilar. Bu go'zal 
Vatan osrriondan tappa-tayyor holda o'zicha yerga tushib qolmagan. U tinim­
siz xatti-harakat va fidokorona mehnat ila, xalq dahosi ila bunyod etilgan.
134

---

O'zbek xalqi azaldan o ‘z Vataniga — 0 ‘zbekistoniga, Turkistoniga, 
Turoniga ega bo‘lgan, hech qachon bevatan bo'lgan emas. Vatanparvarlik, 
fidokorlik xalqimizning qon-qoniga singib ketgan xislatlardan sanaladi.