‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(«Ma ’rifat» gazetasidan)
117-mashq.
Uyga vazifa. Matnni o ‘qing, so ‘zlaming yozilishiga diqqat
qiling.
Xatda gap k o ‘p. M aktubda maktubnavisning o'zi, ichki ruhiy olami 
to ‘la-to ‘kis nam oyon b o ‘ladi. Yozgan xatiga qarab turib bexato aytish 
m um kin: bu o d am serm ulo h aza, latif, d on o, isho n u v ch an , dilgir, 
kuyunchak, m ehribonyo bo‘lmasa shoshqaloq, ziqna, asabiy, qo‘pol, qo‘rs, 
dag‘al, to ‘qimtabiat, befarosat, dali-g‘uh, loqayd va hokazo.
Barmoqlarning ruhi va sehri bo‘ladi. Ana shu sehr barm oqlar hamda 
qog‘oz orqali boshqalarga ham o ‘tadi, ta ’sir ko‘rsatadi.
Xat o ‘zining nimasi bilan qadrli? Bu mujda, sog‘inch, umid. Odamlar 
bir-birlaridan melir-oqibat, taskin, tasalli, qalb malhami kutib yashaydilar. 
Bir-birlarining nonday arzanda so‘zlarini, shevalarini, islarini sog‘inadilar.
Birovga xat yozish botiniy, ruhiy ehtiyojdan tug‘iladi. Bu juda ham
o ‘ziga xos dil izhoridir.
Maktubnavislikning o‘zi san’at.
( G ‘ay bid I a as-Salom)
9
Savol va topshiriqlar
•
1. Fonetik hodisalar deganda nimani tushunasiz?
2. Fonetik hodisalar nima uchun ro‘y beradi?
3. 0 ‘zbek (umumturkiy) so‘zlarining boshi va oxiridagi tovush tuzilishi 
qanday?
4. So‘z boshidagi q o ‘sh u nd o sh lar qaysi tillarga xos va bunday 
noqulaylik og‘zaki nutqda qanday bartaraf qilinadi?
5. So‘z oxiridagi 
sht, xt, rg
kabi qo‘sh undoshlar qaysi tillarga xos va 
ular qanday talaffuz qilinadi?
75

---

OHANG
18-DARS.
OHANG VA U N IN G NUTQDAGI AHAMIYATI
Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad: o'quvchilam ing ongida ohang va uning nutqdagi 
ahamiyati yuzasidan bilim va malakalar hosil qilish;
b) o'quvchilarni topqirlik, o'z fikrini boshqalarga to iaq o n li yetkaza 
bilish ruhida tarbiyalash.
^