‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(M. Mirzasharipov)
15-mashq. Boshqotirmadagi bo‘sh kataklarni tegishli harflar bilan
to‘ldiring:
1. M ulohaza, o ‘y so'zlarining sinonimi.
2
. 
0
‘lchov birligi.
3. Ayon, ravshan.
4. 0 ‘quv quroli.
5. Aholi yashaydigan kichik manzil, ko'cha.
6
. Qattiq jism nomi.
7. 
Q iyg‘os ochilgan
so‘zining sinonimi.
8
. Qurilish materiali.
9. 
«Yolg'on»
so'zining antonimi.
10. Insonning fazilati.
11. Bilim manbayi.
16-mashq. Ot so ‘z turkuraiga oid so‘zlarni daftaringizga ko‘chirib
yozing. Ularning ma’nodoshlarini topib, izohlang.
BEQANOAT BANDA VA QANOATLIESHAK
Rivoyat qiladilarkim, qadim zamonlarda bir kambag‘al dehqon o‘tgan 
ekan. U ning bisotida bitta eshagidan bo ‘lak arzigulik m ol-m ulki yo‘q 
ekan. Bir kuni eshagiga yuk ortib, ustiga o ‘zi ham m inib ketayotib nola 
qilibdi:
435

---

— Ey, Xudo, akamga shohona qasr berding, ukamga ajoyib bog‘ berding. 
Menga bo'lsa, mana shu eshakdan bo‘lak davlat bermading. Shu ham adolat 
bo'ldimi?
Shunda eshagi tilga kirib, tanbeh beribdi:
— Ey, noshukur inson! Nega noliysan? Axir, ustingda yuking yo‘q-ku. 
M endan ibrat olsang bo'lmaydimi? Ham bir qop yukingni, ham o'zingni 
ko'tarib ketyapman-ku, shunga ham shukur qilyapman.
17-mashq. Sifatlarni topib, ularni tahlil qiling. 0 ‘zingiz ham mustaqil
ravishda sifatlarga misollar keltiring.
Bir dono kishi do'stlari davrasida so'z olib dedi:
— Hindistonda bir ajib daraxt borki, kimki uning mevasidan yesa, 
hech qachon qarimaydi va o'lmaydi. Bu gap shu mamlakat podshohining 
qulog'iga borib yetdi. Podsho bir mulozimga: «Shu daraxtni topib, mevasidan 
olib kelasan!» deb, Hindistonga jo'natdi.
Shoh mulozimi shu asnoda butun Hindistonni kezib chiqdi, ammo ul 
daraxtdan nishon topolmay, noum id bo'ldi. Ko'ngli xijil holatda yurtiga 
qaytmoqchi edi, bir karomatli shayxning daragini eshitib qoldi. «Shu 
shayxdan ham so'rab ko'ray», deb uning huzuriga bordi. «Hech bo'lmasa 
shu odamning duosi bilan murodimga yetarman», deb ko'nglidan o'tkazdi.
Mulozim shayx huzuriga borib, bor gapni aytdi: «Necha yillar yurib, 
mevasi hayot bag'ishlaydigan daraxtni topolmadim. Siz karomatli avliyosiz, 
menga shu daraxtning nishonasini ayting, mushkulimni oson qiling», dedi.
Shayx kulib dedi: «Ey, miskin inson, sen aytgan bu daraxt — Ilm 
daraxtidir. U ilmlar olamida o'sadi. Darhaqiqat, bu daraxt juda baland va 
hashamatli, shoxlari ko'p va har tarafga yoyilib ketgan.U iloliiy m uhitdan 
suv ichadi va uning mevasini totigan inson chindan ham abadiy hayot 
topadi. Sen o'z yurtingga bor. Astoydil izlasang, bu daraxtni o'sha yerdan 
ham topa olasan».