‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi


[Lj  Fonologiya uchun faqat bir tovushni ikkinchi tovushga taqqos-



Download 15 Mb.
Pdf ko'rish
bet38/580
Sana11.04.2022
Hajmi15 Mb.
#543624
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   580
Bog'liq
hozirgi o`zbek adabiy tili i, ii, iii kitoblar. akademik litsey va kollejlar uchun darslik

[Lj 
Fonologiya uchun faqat bir tovushni ikkinchi tovushga taqqos-
w langanda ularni bir-biridan farqlash uchun xizmat qiladigan belgi-
larigina ahamiyatli bo'ladi.
Bizning bilish faoliyatimizning asosini qiyoslash tashkil etadi. Bilish 
jarayonimizda yangi bilayotgan narsamizni oldin bilgan narsaga qiyoslay- 
miz, zidlaymiz va ular o'rtasidagi o'xshash va farqli tomonlami topishga hara­
kat qilamiz. Shuning uchun bilish faoliyatida zidlashlaming ahamiyati katta.
Faraz qilingki, oldingizda ikkita egizak bola. Ular bir-biriga nihoyatda 
o'xshash. Faqat bittasining chap yuzida kichkina xoli bor. Ana shu xol
41


ikkisini bir-biridan farqlovchi belgi sanaladi. Qolgan belgilari esa har 
ikkisida bir xil. Bu ikki boladan birining ismi 
Hasan,
ikkinchisiniki esa 
Husan.
Q arangki, ism larning tovush tarkibi ham bir-biriga naqadar 
o ‘xshash. Faqat birinchi bo ‘g‘in unlisi bittasida 
a,
ikkinchisida 
и
ekanligi 
bilan farqlanadi. Demak, yuqoridagi ikki so‘z birinchi bo‘g‘indagi unlilar 
bilan bir-biridan farq qiladi. Qolgan tovushlar esa har ikkisida bir xil. 
Zidlanayotgan ikki birlikni bir-biridan farqlash uchun xizmat qiladigan 
belgilar farqlovchi belgilar, ularning har ikkisida takrorlanadigan, ikkisi 
uchun ham umumiy bo‘lgan belgilar birlashtiruvchi belgilar sanaladi.
M asalan, / va 
d
tovushlarini olaylik. Birinchi tovush til oldilik, port- 
lovchilik, jarangsizlik belgilariga, ikkinchisi esa til oldilik, portlovchilik, 
jaranglilik belgilariga ega. Bu ikki tovushning yuqoridagi belgilarini bir-biriga 
qiyoslasak, dastlabki ikki belgi (til oldilik, portlovchilik belgilari), har ikki­
sida takrorlanadi. Uchinchi belgi (jarangli-jarangsizlik belgisi) bilan esa ular 
bir-biridan farqlanadi. Shunga ko'ra, birinchi va ikkinchi belgilar ular o'rta­
sidagi birlashtiruvchi belgilar, uchinchi belgi esa farqlovchi belgi hisoblanadi.
Fonemalarni belgilashda yaqin, o'zaro o'xshash tovushlarni bir-biriga 
zidlash va ular o'rtasidagi farqlovchi va birlashtiruvchi belgilarni aniqlash 
katta ahamiyatga ega bo'ladi.

Download 15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   580




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish