‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

tezla
ni 
tez qilga
almashtirib 
bo ‘lmaydi.
E s 1 a t m a : 1
. -la
fe’l yasovchi qo‘shimchasi ba’zan 
-ta (izla -ista),
-ga, -ka (hidla
— 
iska)
holida ham talaffuz qilinadi.
2
. 
-la
fe’l yasovchi q o ‘shimchasi ba’zan bilan qo'shim chasining 
qisqargan shakli 
-la
(
q o ‘l-la
bajarib bo'lmaydi) hamda 
-la
(-
oq, -yoq
yuklamasi bilan m a’nodosh) yuklamasi bilan om onim lik munosabatida 
b o ‘ladi. Shuning uchun 
-la
yasovchisini so‘zga kuchaytiruv—ta ’kid 
m a’nosini yuklaydigan 
-la
yuklamasidan farq qilish kerak. Masalan, 
kelib
-la ketdi — kelib ketdi
; 
qo'lla (m adad qil) va q o ‘l-la (q o ‘l bilan).
Hozirgi o ‘zbek tilida 
-la
qo ‘shimchasidan tashqari yana quyidagi 
qo'shim chalar yordamida fe’l yasaladi:
— 
i: boy—boyi, tinch—tinchi, chang—changi
kabi
— 
ilia: chirq—chirqilla, qur—qurilla
kabi
— 
ira: ya rq —yarqira, chirq—chirqira
kabi
— 
(a)y: past—pasay, sust—susay, ко ‘p — ко ‘pay, oz~ozay
— (a)r: k o ‘k —k o ‘kar, sariq—sarg‘ay, eski~eskir, qisqa—qisqar
kabi
— 
sira: suv—suvsira, y o t—yotsira, tuz~~tuzsira
kabi
— 
(i), ( i) q : y o ‘l—y o ‘liq, kech~kechik, z o ‘r —z.o‘riq
va boshqalar.
371

---

7
Savol va topshiriqlar
1. Q o‘shimchalar qo‘shish yo‘li bilan fe’l yasalishi haqida gapiring.
2
. 
-la
qo‘shimchasining sinonimlari va omonimlarini ayting.
3. F e ’l yasovchi qo'shim chalarni sanang va ularning har qaysisiga 
misollar keltiring.