‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

224-m ashq.
«M a’naviyatsiz kelajak yo‘q» mavzusida insho yozing. 
Inshoda maqol, matal, ibora va shu kabilardan umumiy foydalanishga 
harakat qiling. Yozgan inshoyingizda qo‘llanilgan so‘zlarni so‘z turkumlari 
bo'yicha tasniflab berishga harakat qiling.
225-mashq.
«Zarbulmasabdan olingan quyidagi maqol va matallarning 
m azm unini sharhlang. Ajratib ko‘rsatilgan so‘zlarni turkum lar bo‘yicha 
tasnif qilib bering.
... Anda Qurqush aydi: «Bor m aqtansa topilur, yo‘q m aqtansa 
chopilur» degan yaxshilar masali bordur. «Boyo‘g ‘lining og'zini bir 
burchidan ming chordevor chiqar «qizimning qalini» deb. Holo hazrati 
Sayid M uham m ad Um ar ahd-u avonlarida olam — m a’mur, raiyat — 
masrur. H a r nechuk abushqalar m arvariddin, qurutkalar m arjondin 
tasbehlar evururlar, bir bo ‘sh chordevor topilm as, uyolurm iz. «
0 ‘y 
o ‘ylagan qo ‘l tek turmas», «Uyot o'lim din qattiq». Va yana aytmishlarki:
285

---

«E rm an yag‘ochining egilgani — singani, er yigitning uyolgani — 
o ‘lgani». Sani ahvoling olam ga m a ’lum . «Oyni etak bilan yopib 
b o ‘lm as», «C hum chuq sem urub b o tm o n b o ‘lmas»; « O lak o'zanak 
o lm oni b o ‘lsa ham arslon b o ‘lm as, o la to ‘g‘anoq olg‘u r b o ‘lsa h a m
ahvoli m a ’lum».
^
Savollarga javob bering
•
1. Morfologiya deb nimaga aytiladi?
2. So‘zlami turkumlarga ajratishda ularning qaysi xususiyatlariga diqqat 
qilinadi?
3. Mustaqil so'z turkumlari qaysilar?
4. Yordamchi so'z turkumlariga qaysi so'zlar kiradi va nim a uchun?
5. Oraliqdagi so'zlar qaysilar?
Tayanch tushunchalar
morfologiya, mustaqil so'z turkumlari, yordamchi so'z turkum lari, 
oraliqdagi so'zlar, ot, sifat, son, olm osh, fe’l, ravish, bog'lovchi, 
yuklama, taqlid so'z, undov so'z, modal so'z.