‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(«Hikoyatlar»dan)
109-m ashq.
Jargonga o ‘nta misol keltiring, shu misollar yordam ida 
jargonlarning odatdagi so‘zlardan farqini tushuntiring.
Tayanch tushunchalar
um um xalq tilida ishlatiladigan so‘zlar, neytral leksika, hududiy 
chegaralangan so'zlar (dialektizmlar), sotsial chegaralangan so'zlar (argo 
vajargonlar).
9 .2 . N O M S H U N O S L I K
Darsnmg maqsadi: 
o'quvchilarda nomshunoshk (onomastika) haqida 
bilim va ko'nikm alar hosil qilish. Ularga nom lash tamoyillari haqida 
m a ’lum otlar berish.
218

---

R e j а: 
* Nom shunoslik (onomastika) haqida m a’lumot.
* O b y e k tla rn in g n o m la n is h a s o sla ri (n o m va 
nomlanuvchi obyekt o'rtasidagi munosabat).
* N o m larn in g nom lanuvchi obyekt turiga k o 'ra
tasnifi.
^
1 -to p sh iriq . Uchtepa, B eshkapa
singari so 'z la r nim ani
ifodalaydi? Bu nom lar bilan ular ifodalagan nom o'rtasidagi 
bog'liqlikni aniqlang.
2-topshiriq. Bo ‘riboy, Xoldorali, Hayitboy, Safarali
kabi kishi 
nom lari kimlarga va nima uchun qo'yilishini izohlang.
Siz yashab turgan joydagi ko'chalar, maydonlar, shahar va qish- 
loqlar, daryo, ko'l, tepalik, qabristonlar, m a’lum nom bilan yuritiladi. 
M asalan, S am arqand shahri, A m ir T em ur ko 'ch asi, «M ustaqillik» 
m aydoni, Alisher Navoiy nom li jam oa xo'jaligi va boshqalar.
Turli xil obyektlarning muayyan nom bilan atalishida ularning m a’lum 
belgilari e’tiborga olinadi. Buyuk shaxslarning nom ini abadiylashtirish 
uchun u bilan qandaydir bog'liq bo'lgan holat hisobga olinadi yoki shaxsga 
katta hurm at yuzasidan joy shu shaxs nomi bilan yuritiladi. Masalan, 
Hamzaobod shahri shu joyda m a’lum davr yashab, m ehnat qilgan Hamza 
nom i bilan; Qipchoq, Saroy qishloqlarining nom lari shu qishloq aho- 
lisining etnik kelib chiqishi bilan, Qatorterak, U chtol, Beshariq, Baland 
masjid singari joy nom lari shu joydagi o'sim lik, bino, suv inshooti 
xususiyati bilan bog'liq ravishda qo'llangandir. Shaxsga qo'yilgan nomlarda 
esa ota-onaning orzu-um idi (Baxtiyor, Um id, G o'zal), bolaning tashqi 
belgisi (Xoldor, Anor, Qovoqvoy), xalqning urf-odati (O'roqvoy, Tesha- 
voy), tug'ilgan kuni (Odina, Jumavoy) o 'z aksini topgan bo'ladi.