‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

225

---

128-mashq.
M a’lumki, shakldosh so‘zlardan foydalanganda ham 
shakliy, ham mazmuniy go‘zallik aks etadi. Shakldoshlik so‘zning m a’no 
jilo la rin i nam oyish qilu vch i lisoniy h o d isa la rd a n d ir. U n u tq d a
ohangdoshlikni yuzaga keltiradi. E ’tibor bering.
Bunim yo‘q, unim yo‘q,
Uyimda unim yo‘q.
Ishim da unum yo‘q,
Aytishga unim yo‘q
(Kam iy)
Yuqoridagi tuyuqni tahlil qilib, shakldosh so‘zlar (lug‘aviy om onim - 
lar)ning izohini yozing.
129-mashq.
K o‘chiring. Lug'aviy om onim larni toping, m a’nosini 
izohlang.
1. Kamina 80 yoshni qoralayapman, mustaqil davlat 0 ‘zbekistonning 
ardoqli farzandiman. 2. Men otam haqida roman qoralayapman. 3. Hammang 
o ‘z aravangni tort. 4. Odinaxon dasturxon ustiga tort tortdi. 5. 31- avgust 
sanasi hech qachon, hech kimning yodidan ko'tarilm aydi. 
6. Keltirilgan 
mollami birma-bir sana. 7. Yuzta nomarddan bitta mard yaxshidir. Yuz terisini 
toza saqlamoq uni har xil mikroblardan xoli qiladi.
Siz ham yuqoridagidek gaplar tuzib, m ashqni davom ettiring.
9
Savol va topshiriqlar
•
1. O m onim lar (shakldoshlar) deganda nimani tushunasiz?
2. Om onimlarning qanday turlari bor?
3. Leksik omonimlar (shakldosh so‘zlar)ning nutqda qanday ahamiyati 
bor?
Tayanch tushunchalar
om onim lar, lug‘aviy (leksik) om onim lar, shakldosh so‘zlar, gram­
matik omonimlar.
10.2. S IN O N IM L A R VA U L A R N IN G U S L U B IY
X U S U S IY A T L A R I
Darsning maqsadi: 
o'quvchilarda sinonim lar (m a’nodosh so‘zlar 
va qo ‘shimchalar), ularning ishlatilishi haqida bilim ham da ko‘nikmalar 
hosil qilish.
R e j a: 
* Sinonim lar haqida m a’lumot.
* Sinonim lam ing turlari va affiks sinonimlar.
* Sinonim lar uyasi yoki qatori va dominanta.
* Nutqda leksik sinonimlardan foydalanishning ahamiyati.