‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

3-MAVZU: PEDAGOGIK DIAGNOSTIKA YOKI BAHOLASH TARIXIGA
BIR NAZAR
Asosiy tushunchalar: pirovard bilimlar. o'quv-biluv jarayonining pirovard
naiijasi. baholash. baholash me zonlari, baholash shkalasi. qiziqish darajasi. foydali
ish koeffitsenti, о 'z-o zini baholash. rag batlantirish. ustoz-shogird.
Pedagogik diagnostikaning paydo bolishi juda qadimiydir. Uning tarixi 
pedagogik faoliyat tanxi bilan deyarli tengdosh. Boshqacha qilib aytganda, 
pedagogik jarayon ming yillardan buyon mavjud b o lsa, bu faoliyatning m e’yorlan 
va natijalarini belgilash ham shunchalik qadimiydir. Demoqchimizki, o ‘quvchi-talaba 
bilimiga baho qo'yish, uni sinov, imtihon qilish, munozara, mushoira o ‘tkazish,

---

pirovard bilimlami bilib olish boshlangan yerda diagnostika ham turli shakl va 
ko‘rinishlarda mavjud boigan. Faqat bulaming farqi shundaki, ibtidoiy va o ‘rta asr 
pedagogikasida bola bilimi va iqtidorini diagnostik tahlil qilishning ilmiy asoslari 
yo‘q edi.
Hamma zamonlarda ham o‘quv-biluv jarayonining pirovard maqsadi o ‘quvchi- 
talabani o ‘qish, o ‘rganish, o ‘zlashtirish, bilish hamda olgan bilimlarini kundalik 
hayotda foydalana olishlari bilan baholangan vanatijalangan.
M a’lumki, mamlakatimizda uch ming yillar aw al ham bilim olish va mutolaa 
qilish oilada, jamoa muhitida ustoz-shogirdlik asosida olib borilgan. Buyuk 
allomalarimiz Mirzo Ulug‘bek, Ibn Sino, Abu Rayhon Bernniy, Ahmad Farg‘oniy 
davrlarida 
ilohiy-dunyoviy 
bilimlami 
o ‘rganish 
maxsus 
madrasalar 
va 
Akademiyalarda amalga oshirilgan.
Bilimlar, asosan, yakka tartibda va kichik jamoalarda, ustoz-shogird 
maktablarida mutolaa, mushoira, muzokara tariqasida amalga oshirilgan. 0 ‘sha 
davrda ham o ‘quvchi-talabalami baholovchi mezonlar bo‘lgan. Jumladan, o ‘quvchi- 
talaba berilgan vazifalami bajarib, o ‘z fikrini ongli ravishda bayon qila olsa, ustozi 
o ‘quvchi-talabalar oldida unga