‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

Savol va topshiriqlar:
1. Struktur-semantikjihatdan o ‘zbek terminologiyasining asosini qan- 
day so‘zlar tashkil qiladi?
2. Chet tilidan o ‘zlashayotgan terminlami aynan qabul qilish maq- 
sadga muvofiqmi?
3. Terminologiyada polisemiyaning mavjud b o ‘lishi m a’qulmi?
4. Termin yasashda qaysi usul eng sermahsul hisoblanadi?
5. 0 ‘zbek tili terminlarini yasashda qaysi so‘z turkumlari ishtirok etadi?
6. Ot turkumli termin(turdosh ot)laming affiksal usul bilan yasalishi 
haqida baxs yuriting.
7. 
-chi
affiksli model bilan yasalgan tarixiy terminlami tavsiflang.
8. 
-lik
affiksli model qanday m a’noli ot-terminlami hosil qiladi?
9. 
- g ‘ich/-gich//-qich/-kich
affiksli model qanday m a’noli terminlami 
yasaydi?
10. 0 ‘zbek tili terminlarining yasalishida o ‘zlashma qo‘shimchalam- 
ing o ‘m ini belgilang.
11. 
-та
affiksli yasama term inlam ing m a’no-mazmuniga diqqat qa- 
rating.
12. Quyidagi matnda qo ‘llangan o ‘zlashma terminlami izohlashda 
germenevtik suhbat usulidan foydalaning:
Absorbsiya-eritma voki gaz aralashmasidagi modda (absorbat)lam ­
ing qattiq jism yoki suyuqlik (absorbent)larga hajmiy yutilishi. Gazlarning
suyuqliklarga absorbsiyalanishidan neftni qayta ishlash, koks-benzol va
sh.k. sanoat sohalarida fovalaniladi.
76

---

Absorbsiyaga qarama-qarshi jarayon desorbsiya deyiladi, и eritma
yutgan gazni ajratib olish va absorbentni regeneratsiya qilishda qo'lla-
nadi.
Test
1. Termin yasashning eng mahsuldor usulini belgilang.
A) kompozitsiya
B) kalkalash 
S) affiksatsiya 
D) konversiya
2. Qaysi so‘z turkumiga oid term inlar o ‘zbek terminologiyasining 
asosini tashkil etadi?
A) fe’l
B) ot 
S) sifat 
D) ravish
3. Alisher Navoiyning qaysi asarida so‘z yasalishi xususida fikr yurit- 
ilgan?
A) “Mezon ul-avzon”
B) “Tarixi muluki ajam”
S) “Muhokamat ul-lug‘atayn”
D) “Tarixi anbiyo va hukamo”
4. Paxsaci, yagci, cagi'rci, bicaqci terminlari qaysi olimning asarida 
qayd etilgan?
A) Alisher Navoiy
B) Mahmud K oshg‘ariy 
S) M ahmud Zamaxshariy 
D) U lug‘bek
5. -chi affiksli terminlar semantik strukturasiga ko‘ra necha guruhga 
b o ‘linadi?
A) uch
B) to ‘rt 
S) besh 
D) ikki
6. Qiltiqcha, kokilcha, pufakcha terminlari qaysi fan sohasiga oid?
A) tibbiyot
B) biologiya
77

---

S) zoologiya 
D) anatomiya
7. “Qaychi” m a’nosidagi bicgtic motivlangan termini eski turkiy tilga 
xos qaysi manbada q o ‘llangan?
A) Xusrav va Shirin
B) Muhabbatnoma 
S) Q utadg‘u bilig
D) Devonu lug‘otit turk
8. -ma affiksi qachondan e ’tiboran faol q o‘llanishga qirgan?
A) VIII asr
B) XI asr 
S) XIII asr 
D) XIV asr
9. Ish-harakatning nomini anglatuvchi term inlar qatorini belgilang.
A) siquv, tintuv
B) tergov, to ‘lov
S) o ‘lchov, kelishuv 
D) bitishuv, qurshov
10. Ish-harakat vositasini ifodalovchi terminni aniqlang.
A) qochoq
B) o ‘toq 
S) о ‘roq 
D) y o ‘lak
78

---