Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

баҳорда куртаклар уйғонганда. Кўчатлар ба-
ландлиги 1,5 метрдан юқори бўлса, энг учки кур-
такни пастидаги 5 та куртакни олиб ташлаш (кур-
таксизлаш) керак. Бунинг натижасида қуйидаги 
куртаклардан ён шохлар ўсиб чиқади. 
Кўчат баландлиги 1,5 метрдан паст бўлса, кур-
таксизлашни амалга оширманг, акс ҳолда биринчи 
ярусда қолдирилган ён шохлар ва куртаксизлана-
диган жойнинг пастида пайдо бўладиган новдалар 
орасида, қуёш нурлари кириб бориши учун етарли-
ча масофа қолмайди. 
Агар ён шохга эга бўлмаган кўчатларни топа 
олмасангиз, ён шохлари бўлмаган кўчат экса ҳам 
бўлади. 
куртаксизлаш. 
Ён шохи бўлмаган кўчат экилганда биринчи 
йил. Ён шохсиз кўчатлар бақувват, камида 1,5 метр 
бўйга эга бўлиши ва ердан 70 см баландликда ли-
дер шох қалинлиги 1,5 смни ташкил этиши зарур. 
Бу етарли бўлмаганлиги сабабли улар тагидан 
кесилади, агар ердан 50 смдан паст бўлса ёки 80 
смдан баландда бўлса, кераксиз жойда деб қабул 
қилинади. Агар керакли жойда жойлашган бўлса, 
голландча усул билан кесилади. 
Ён шохга эга бўлмаган М9 ёки ММ106 пайванд-
тагида кўчатлар интенсив боғга экилганда, 6 та ён 
шохни шакллантириш учун дарахтлар баҳорда, 
куртаклар уйғонганда ердан 90 см масофада 
Расм-125. Лидер шохга рақобат қилиб, ундан кўра кучли шохга айланган ён шохлар. 
Расм-124. Тўрт бармоқ усули-
да кесиш. Экиб кесгандан сўнг 
кўчатда 6 та ён шох қолади 
ва улар қалинлиги лидер 
қалинлигини учдан бирига 
тенг. 

---

Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
74
ҳалқаланиши ёки куртаклар устидан кертилиши за-
рур. Сифатли баланд ва диаметри қалин кўчат экил-
маса ҳалқалашни амалга ошириб бўлмайди, балки 
ердан 90 см масофада кўчат кесилиб қисқартириб 
ўстирилади. 
Фуджи ва Гренни Смит навлари осонликча ён 
шох ўстирмайди. Бу навларга қўшимча равишда 
шохлантиришни жадаллаштирувчи воситаларни 
қўллаш мумкин. Энг афзали ён шохли кўчатларни 
экишдир!
Ён шохсиз кўчат экканда биринчи йилда эътибор-
ни пастки 6 та ярус шохларнинг ўсишига қаратиш 
лозим. Ярус шохлар орасида масофа бўлиши ли-
дернинг эркин ўсишини таъминлайди. Шохларни 
эгиб, кенг бурчак ҳосил бўлиши учун бойлаш керак 
ёки сим ёрдамида эгиш зарур. 
Расм-127. Ён шохсиз 
кўчат кўриниши. 
Расм-128. Чапда жойлашган кўчатни фақат 2 та ён шохи 
керакли баландликда (50–80 см орасида). 
Расм-126. Олма кўчати ке-
сишдан сўнг. Боғ ташкил 
қилаётганингизда ҳар доим 
сифатли кўчат экинг. 
Расм-129. Ушбу Пинк Леди (Крипс 
Пинк) дарахти ён шохларсиз 
экилган (чапда). Экилгандан сўнг 
лидер қисқартирилиб кесилма-
ган, аксинча, 90 см баландликда 
ҳалқаланган. Ён шохлар кенг 
бурчакда ўсиши учун уларни эгиш-
га тўғри келиши мумкин. Орегон 
спур навида эгарча кесилган 
ва кертилган жойларидан янги 
новдалар шакллана бошлаган 
(ўнгда). 

---

VIII. Олма дарахтларига шакл бериш ва кесиш
75