Ўзбекист онда з амонавий интенсив о

биринчи йилдан сўнг (ён шохли кўчат эккан-
да). Ҳосилдор марказий лидерли дарахт шакллан-
тириш 75% бажарилди! Ҳозирга келиб, дарахтлар-
нинг бўйи 2,7 метр ва пастки кенглиги 2,2 метрга эга 
бўлиши керак. Дарахтларнинг кўриниши арчани эс-
латади ва пастки ярус ҳамда юқори қисм ўртасида 
камида 50–60 см очиқ жой бор. 
Марказий лидер дарахтларини ҳар доим тик 
ўсишини таъминлаш зарур. Бунинг учун бамбук, ип 
Расм-130. Ип ёки махсус резина билан бойлаш (чап ва ўртада) ва сим билан эгиш (ўнгда). 
Расм-131. Биринчи йил охирида дарахтлар кўриниши. 
Расм-132. Ён шохларни эгиш новдалар ўсишини кучсизлан-
тириб, мева куртаклар шаклланишида муҳимдир. 

---

Ўзбекистонда замонавий интенсив олма боғлари
76
ёки турли симлардан фойдаланиш керак. Ён шохли 
кўчатлар экилган мавсум охири. Мевали куртаклар 
ҳам шаклланиб улгурган. 
Марказий лидер усулида дарахтлар шакллан-
тирилганда новдаларни эгиш энг муҳим ишлар-
дан бири ҳисобланади ва бунга боғбон доим тайёр 
бўлиши керак. Айрим навлар шохларини эгиб бой-
лашга ҳожат қолмайди, лекин Пинк Леди, Фуджи 
ва Ред Делишес навлари шохларини эгиб бойлаш 
ўта зарур. Пайвандтаг ва тупроқ қанчалик кучли 
бўлса, шунча кўп эгиб бойлашни талаб этади. Мева 
оғирлиги билан шохларнинг табиий эгилишини ку-
тиш ёмон натижаларга олиб келади. 
биринчи йил якунида (ён шохсиз кўчатлар). 
Ўз вақтида тўғри амалга оширилган ишлардан сўнг 
дарахтларда ердан 50–80 см масофа оралиғида 
биринчи ярусда 6 та ён шох шаклланди. Улар лидер 
қалинлигига 3/1 нисбатда ривожланган. 
6 та ярус шохларни шакллантириш учун ердан 90 
см баландликда дарахтлар ҳалқаланди ва айрим 
куртаклардан новда ўсиши учун куртак устидан кер-
тилди. Фуджи ва Гренни Смит навлари осонликча 
ён шохлар чиқармайди. Ер сатҳидан 50 см ҳамда 
80 см масофа оралиғида жойлашган 6 та ярус шох-
ларни танланг. 
иккинчи йилда. Олма нави ва пайвандтаг тури-
га мувофиқ, масалан, Голден Делишес, Гала, Пинк 
Леди ва Гренни Смит навлари ва шунга ўхшаш 
серҳосил навлар М9 ҳамда ММ106 пайвандтагла-
рида иккинчи йилда кам ҳосил беради. 
Иккинчи йилда 6 та ярус шохларда мевали кур-
таклар ва новдалар шаклланишини таъминлаш ке-
рак. Учида мевали куртаги бор новдалар «қалам» 
новдалар дейилади. Навига кўра олма дарах-
ти новдаларида мевали шохлар осонликча ўсиб 
чиқмайди, «ялонғоч» шохлар пайдо бўлади. Лекин 
ҳалқалаш ва куртаксизлаш ёки кечиктириб кесиш 
орқали қалам шохлар пайдо бўлади. Бу қуйидаги 
икки усулда амалга оширилади:
биринчи усул:
Ён шохни баҳорда ҳалқалаш ва учки қисмини 
куртаксизлаш. Зарурат бўлса, ушбу эгилган ярус 
шохларни яна бир бор тўғрилаб эгиш мумкин.