‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

Kuchaytirgichlarning chiqish kaskadlari. K uchaytirgichlarning
chiqish kaskadlari (ChK ) yuklamada 0,01-HO2 Vt bo'lgan yetarlicha
katta quw atni ta ’minlashi zarur. Buning uchun ChKlari tranzistorlari
tok va kuchlanishlarning katta qiymatlarida ishlashi kerak. Demak,
kuchlanish manbayining asosiy quw atini iste’mol qilishi kerak. Shuning
uchun, FIKni oshirish m aqsadida sokinlik rejimida (ya’ni signal
boim agan holda) kaskadning toki nolga yaqin bo‘lishi maqbul.
Emitter qaytargich turdagi bir taktli ChK lar A sinf rejimida va
FIKning kichikligi sababli chiqish qiiwatining kichik qiymatlarida ishlaydi.
Chiqish quw ati katta ChK larda faqat ikki taktli kuchaytirgich
kaskadlar ishlatiladi. Bunday kuchaytirgichlar В va AB sinf rejimlarida
tranzistorlarning ketm a-ket ishlashi bilan ta ’minlanadi.
9.12-rasm. В sinfida ishlaydigan ikki taktli kuchaytirgich sxemalari:
ВТ (a) va IVTli (b).
a)
b)www.ziyouz.com
kutubxonasi
Komplementar ВТ va injeksiya — voltaik tranzistorlar asosidagi В
sinfda ishlaydigan ikki taktli kuchaytirgich sxemasi 9.12, a va b-rasmda
ko'rsatilgan: VT1 tranzistor n — p — n, VT2 tranzistor esa — p — n — p
tuzilishga ega. Tranzistorlar em itter zanjiriga yuklama RYu ulangan
bo‘lib, ular kuchlanish qaytargich (emitter qaytargich) rejimida ishlaydi.
Sxemada absolut qiym atlari teng + EM va — Eu ikki qutbli
kuchlanish manbalari ishlatilgan. Sokinlik rejimida EO‘larda kuchlanish
nolga teng bo‘lgani uchun ikkala tranzistor berk bo‘lib, kuchlanish
manbayidan energiya sarflanmaydi.
Kirishga UKIR ning musbat yarim davri berilganda VT1 tranzistor
ochiladi va yuklama orqali IEI tok oqib o‘tadi. Manfiy yarim davrda
VT2 tranzistor ochiladi va
J tok yuklam adan qarshi y o ‘nalishda
oqib o ‘tadi. Q uw at kuchaytirilishi faqat tok kuchaytirilishi hisobiga
amalga oshib, em itter va baza toklari nisbatiga teng, ya’ni p+1 bo'ladi.
Kuchaytirgichning maksimal FIKr| = 78,5 % ni tashkil etadi.
Afsuski, В sinf kuchaytirgichlar katta nochiziqli buzilishlarga ega.
Buzilishlar hosil bo‘lishiga tranzistor kirish VAX boshlang‘ich sohasining
nochiziqligi sababdir. Kuchaytirgich uzatish xarakteristikasidagi chiqish
signali shaklini ko'rib chiqam iz (9.13-rasm ). K o'rinib turibdiki,
signalning shtrixlangan sohalari kuchaytirilmaydi, ya’ni signal shakli