‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

AB sinf kuchaytirgichlar. AB kuchaytirish rejimida ishchi nuqta
berkitish chegarasida emas, balki EO ‘ to ‘g‘ri (zatvor-istok o ‘tish
teskari) siljitilgan sohada, A sinfidagiga qaraganda ancha kichik toklarda
bo‘ladi.
FIKi kichik bo'lgani sababli A sinf m ikroelektronikada kam
ishlatiladi. В va AB sinflarning ikki taktli kuchaytirgichlari keng
tarqalgan.
D sinf kuchaytirgichlari. Ular impulsli quw at kuchaytirgichlarda
ishlatiladi. D sinf shuningdek kalit rejim deb ham nomlanadi. Ushbu
ishchi rejimda tranzistor faqat ochiq yoki berk holatda bo‘lishi mumkin.
Shuning uchun bunday kuchaytirgich kaskadning FIK birga yaqin
bo'ladi.
D sinfda ishlayotgan kuchaytirgichning chiqish kuchlanishi hamma
vaqt to‘g‘ri burchakli impuls ko‘rinishiga ega bo'ladi va kirish signalining
kuchaytirilishi, yoki uning davomiyligi, yoki fazasi o'zgarishi hisobiga
amalga oshadi.
8.5. Kuchaytirgichlarda teskari aloqa
Teskari aloqa (TA) deb kuchaytirgich chiqish zanjiridan kirish
zanjiriga energiya uzatishga aytiladi. Chiqish signali kuchaytirgichning
kirish zanjiriga to ‘liq yoki qisman uzatilishi mumkin. Bitta kaskadni
egallagan TA mahalliy, ko‘p kaskadli kuchaytirgichni butunlay
egallagan TA esa umumiy deb ataladi.
Umumiy holda TA signali kirish signaliga qo‘shilishi yoki ayirilishi
m um kin. Shunga qarab, mos ravishda, musbat va m anfiy TAga
ajratiladi. Agar kuchaytirgichning kirish signali va TA signali fazalari
bir xil bo‘lsa, TA musbat, agar 71 burchakka farq qilsa, ya’ni fazalari
teskari bo‘lsa, TA manfiy deb ataladi.
Manfiy TAning kiritilishi, tranzistor ishlash sharoiti o ‘zgarganda,
kuchaytirgichning kuchaytirish koeffitsienti va boshqa parametrlari
barqarorligini oshiradi. Bundan tashqari, manfiy TA kuchaytirgichning
o ‘tkazish polosasini oshirish imkonini beradi, nochiziqli buzilishlar
darajasini pasaytiradi.
Manfiy TA kuchaytirgichlarda, musbat TA esa elektr signallar
generatorlarida va maxsus elektron qurilmalarda ishlatiladi.
TAli kuchaytirgichning tuzilish sxemasi 8.8-rasmda keltirilgan. Bu
yerda К — kuchaytirish koeffitsienti, TA zanjiri TA koeffitsienti aswww.ziyouz.com
kutubxonasi
bilan ifodalanadi. Chiqish signalining qanday qismi kuchaytirgich
kirishiga uzatilayotganini ae ko‘rsatadi.
8.8-rasm. TAli kuchaytirgichning tuzilish sxemasi.
K u c h a y tirg ic h lard a m anfiy T A ning tu rli k o ‘rin ish la rid a n
foydalaniladi. TA zanjiri kuchaytirgich chiqishiga qanday ulanganiga
mos ravishda kuchlanish bo‘yicha va tok bo'yicha TA amalga oshiriladi:
— kuchlanish bo'yicha TA amalga oshirilganda TA zanjiri sxema
chiqishiga yuklama bilan parallel ulanadi (8.9, a-rasm). Bunda TA
kuchlanishi kuchaytirgich /^yuklam asidagi kuchlanishga proporsional
bo‘ladi;
— tok bo'yicha TA amalga oshirilganda TA zanjiri sxema chiqishiga