‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

I K = a I E - I 0{ e * -1 )
To'yinish rejimida UKB ortishi bilan emitter toki o‘zgarishsiz qolgan
holda kollektor toki kollektordan injeksiya sodir bo‘lishi hisobiga
kamayadi. UKB= 0,4-^0,6 V bo'lganda amalda KO‘ ochiladi. Shu
sababdan UKp -0 bo'lganda IK tokning sezilarli kamayishi boshlanadi.
To'yinish rejimida tranzistorning chiqish xarakteristikalari 4.11, a
rasmda ikkinchi kvadrantda keltirilgan.
UE sxema. UE ulangan sxemada chiqish toki boiib kollektor toki
IK, kirish toki bo‘lib baza toki IB, chiqish kuchlanishi bo‘lib esa UKE
kuchlanishi xizmat qiladi. Shu sababdan UE ulangan sxemaning chiqish
xarakteristikalari baza toki /fining berilgan qiymatlarida IK~ f { U KE)
bog‘lanishdan iborat (4.11, b-rasm).
a)
b)
Ijc.m A
^
*-0,Л ie =q SmA
,' ^
___ IF=0.6mA J 1
11 _ - /
IE = 0 .4 m A
E
0 1
IE=0.2mA
-&
Iм
10 20 SO 40UKB,V
IK,mA
0.8-
0,6-
0,4-
0,2-
УкЕ-1'вЕ , ,
Ijj—SmkA, i
IB=6mhA ,/ j
IB=4mhA / 1
IB=2 ink A
i----r ^ i----1----1----г
0 T- 0,5 1,0 5 10 15 UKE, V
1KE win
В
4.11-rasm. UB (a) va (UE) (b) ulangan BTning chiqish
xarakteristikalari.
Kollektor tokining baza tokiga bog‘liqligi (4.8) tenglama orqali
ifodalanadi. Ko‘rganimizdek, p va IK0 parametrlar qiymatlari K 0 ‘
qanday ulanganiga bog‘liq. Kollektor sohasining hajmiy qarshiligi rK
hisobga olingan holda KO‘dagi kuchlanish UKB=UKE-UBE-rKIKga teng.
Natijada, UBE>0 va UKE>0 bo'lganda ham aktiv rejim amalga oshishi
mumkin. Rejimlar almashishi KO‘dagi kuchlanish UK= 0 bo‘lgandawww.ziyouz.com
kutubxonasi
sodir bo‘ladi. Bundan UKE ning izlanayotgan bo‘sag‘aviy qiymati
U°K =UBE-rKI"r UBF ning qiymati berilgan baza tokiga muvofiq kirish
xarakteristikalardan, //n in g qiymati esa (4.18) tenglamada / / = 0 deb
qabul qilinib topiladi, chunki KO‘dagi kuchlanish nolga teng deb
berilgan. Natijada
n = А Л
(4 19)
K B=uBE+rKPJBy
bu yerda: po — kuchlanish UK= 0 bo'lgandagi p ning qiymati, 1°
— tok esa, baza tokining berilgan qiymatidagi kollektor toki qiymati.
Shunday qilib, (4.19) tenglamalar yordamida berilgan baza toki
nuqtalari ordinata o ‘qida bo‘sag‘aviy kuchlanish UKE° ni va absissa
o‘qida kollektor toki Ig° qiymatlarini beruvchi chiziqni chizish mumkin
(4.11, b-rasmda punktir chiziq). Baza tokining har bir qiymati uchun
UK>U°KE soha aktiv rejim sohasiga, UKE< U°KE soha esa to ‘yinish
rejimi sohasiga mos keladi.
Aktiv rejim uchun chiqish xarakteristikalami ko‘rib chiqamiz. 1 = 0
bo‘lganda barcha UKE>0 qiymatlarda aktiv rejim o‘rinli bo‘ladi, bunda
kollektor toki/^. = (J3 + \)IK0 ifoda bilan aniqlanadi.
UKE ortishi bilan, Erli effekti ta’siri natijasida p ning qiymati ortadi.
Shuning uchun UE sxemada chiqish xarakteristikalar tikligi UB ulangan
sxemaga nisbatan p marta ortib, sezilarli bo‘lib qoladi.
To‘yinish rejimida p va IKglar KO‘dagi to‘g‘ri kuchlanishga kuchli
bog‘liq funksiyalarga aylanadi. UKB ortishi bilan IKg tok yo‘nalishini
o'zgartiradi va eksponensial o‘sadi, p qiymati esa injeksiya koeffitsienti
/n in g kamayishi hisobiga nolgacha keskin kam ayadi. U shbu
omillarning birgalikdagi ta’siri hisobiga kollektor toki UKE kamayishi
bilan keskin kamayadi va U KE = (kT / q)Ln{ 1 / a , ) da nolga teng
bo‘lib qoladi ( a ~ emitter tokini uzatishning invers koeffitsienti).
UE ulangan ВТ ning Erli effekti e’tiborga olingan statik chiqish
xarakteristikalari 4.12-rasmda keltirilgan.
Chiqish xarakteristikalar oilasi aktiv rejimda baza toki IB yoki
kollektor-baza kuchlanishi UKE ni ortishi bilan i/£/;i/kuchlanishidan
chiquvchi to‘g‘ri chiziqlar bilan ifodalanadi.www.ziyouz.com
kutubxonasi