‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

energetik sathlarning to4dirilishida inversiyaga erishish, y a’ni
o ‘tkazuvchanlik zonada valent zonaga nisbatan ko'proq elektronlar
bo‘lishiga erishish lozim. Bu holda nurlanish aktlari soni yutilish
ak tlarig a n isb atan k o ‘proq b o 'lad i va y a rim o ‘tk azg ich nurni
kuchaytiradi. Ikkinchidan, yarim o‘tkazgichda shunday sharoit hosil
qilish kerakki, fotonlar faqat majburiy o ‘tishlarda hosil bo‘lsin. Buning
uchun majburiy nurlanish aktlari sodir bo‘ladigan aktiv m uhitni optik
rezonatorga yoki qaytarish koeffitsienti yetarli katta ko‘zgular tizimiga
joylashtirish zarur. Shunda aktiv sohada yuzaga keluvchi birlamchi
spontan foton harakati davomida o ‘ziga o ‘xshash foton chiqaradi.
Demak, modda hajmida 2 ta foton bo‘ladi, keyin 4 ta va h.k. Rezonator
ko‘zgulariga yetib borgan deyarli har bir foton qaytadi va yana aktiv
m odda hajm iga kiradi, u yerda yangi fotonlar hosil b o ‘lishida
qatnashadi. R ezonator ichida lazer nurlanish zichligi rezonator
hajm idan tashaariga chiqayotgan fotonlar soni rezonator ichida
m ajburiy o ‘tish !ar hisobiga yuzaga kelayotgan fo to n lar soniga
tenglashmaguncha ortib boraveradi. Shundagina turg'un generatsiya
rejimi yuzaga keladi.www.ziyouz.com
kutubxonasi
Injeksiya nurlanish hosil qilishning eng muhim usuli. p-n o ‘tish
to ‘g ‘ri siljitilganda noasosiy zaryad tashuvchilarning o ‘tish orqali
injeksiyasi effektiv nurlanuvchi rekombinatsiyaga olib keladi, chunki
bu holda elektr energiya bevosita fotonlar energiyasiga o ‘zgartiriladi.
Gom o p-n o ‘tishlarda hosil qilingan birinchi injeksion lazerlar
generatsiyasi va ekspluatasiya (foydalanish) parametrlari nisbatan past
edi — 20-4-100 kA/sm2 gacha katta bo‘sag‘aviy tok, xizmat qilish davri
qisqa va kichik F1K. Bu lazer generatsiyalash jarayonining kvant
samaradorligi pastligi va katta optik yo‘qotishlar bilan bog‘liq edi. Optik
yo‘qotishlar lazerning aktiv sohasida erkin zaryad tashuvchilar va
nuqsonlar tomonidan numing yutilishi bilan bogMiq edi. Gap shunda
ki, gomoo‘tishlarda invers toidirilish yuqori legirlangandagina amalga
o sh irila rd i, n a tijad a m uvozanat h o latd a zaryad ta sh u v c h ila r
konsentrasiyasi katta bo‘lar va aktiv sohada kristall panjara nuqsonlari
ortib ketardi. Bundan tashqari, aktiv sohada hosil bo‘layotgan nurlar
aktiv bo‘lmagan qo‘shni sohalarga tarqalardi. Lazer generatsiyalash
jarayonining kvant samaradorligining pastligi asosan ko‘p elektronlarning
tezligi katta bo‘lgani hisobiga aktiv sohadan sakrab o ‘tishi va kovaklar
bilan rekombinatsiyalashib ulgurmasligi bilan bogMiq edi.
G e te ro o ‘tishli tuzilm alardan foydalanish m asalani m utlaqo
o ‘zgartiradi. 13.15-rasm da ikki tom onlam a geterotuzilm aga ega
lazerning tu zilish i, uning energetik diagram m asi va sindirish
ko‘rsatkichining taqsimlanishi ko‘rsatilgan.