Ўзбек дипломатияси тарихидан


Мейендорф Е.К. Путешествие из Оренбурга в Бухару. М., 1975. с.56



Download 11,99 Mb.
Pdf ko'rish
bet108/184
Sana19.12.2022
Hajmi11,99 Mb.
#890942
TuriДиплом
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   184
Bog'liq
O`zbek diplomatiyasi tarixidan

1.Мейендорф Е.К. Путешествие из Оренбурга в Бухару. М., 1975. с.56.
229


қи л и ш и талаб қи л и н ар д и . Ш ундай ҳолни 1844 йили Бухорога 
ю борилган Э рон ш оҳ и н и н г эл ч и с и н и қабул қи л и ш м аросим и 
м исолида кўриш мумкин.
М азкур элчи ёзиб қолдирган “ С аф ар н о м ай и Бухоро” қўлёзма 
м анбада' саф ар таф силотлари қаторида ам и р саройида элчи н и
қабул қи ли ш м аросим и ҳақида ҳам м аълумот берилади. “ Кун 
ботиш га ярим соат қолганда ш аҳарга ки ри б б орд и к, - д еб ёзади 
элчи. - Б и зн и ам ирга қараш ли уйлардан бирига ж ойлаш тириш ди.
...К ейин ш ири н л и кл ар, нон, холвалар келтириб суф ра ёйиш ди. 
Бир неча калла қанд ва чой ам и р ном идан кел ти р и л д и ” . А м ир 
ҳузурига элчи истаса бугун, истаса эртаси куни кел и ш и м ум ки н - 
лиги билдирилди.
Эртаси куни шиғовул келиб, уни ам ир хузурига бош лаб боради.
Э л ч и н и Р еги сто н ар к и д а қабул қ и л и ш м ар о с и м и ш ундай 
таърифланади: “ Ш иғовул билан биргаликда девонхонага кирдик... 
К ам ина хонага кириб, баланд овозда салом бердим . А м ир ҳазрат- 
лари ж авоб бериб, ўзи иш ора қилиб ж ой кўрсатди - ўлтирдим. 
Расмий таниш увдан кейин ж аҳон п ан оҳн и н г м уборак ф ар м о н и н и
ўпиб, б ош им дан баланд кўтариб, нигоҳ қилдим.
А м и р ҳ а зр а тл а р и и к к и қўли б и л а н о л и б , о ч и б , б о ш и д а н
охиригача ўқиб чикди. Аҳвол сўради: (айтадиган) ф ар м о й и ш и
б орм и, ш оҳ н им а бую рган” 2.
Э лчи ш оҳн и н г оғзаки топ ш и р и ғи н и - Бухорода ж осусликда 
айбланиб зи н д он га таш ланган А нглия ф уқароси Ж о зе ф Вулфни 
о зо д қ и л и ш м а с а л а с и э к а н л и г и н и б а ё н қ и л а д и . Ш о ҳ н и н г
м актубида ҳам ай н и шу м асала ва э р о н л и к аси р л ар м асаласи 
қўйилган эди.
Ш у билан би ри н чи қабул м аросим и тугайди; кей и н элчи н и
д астурхон чи н и н г м анзилига олиб б ориб м еҳм он қи лад и лар ва 
уни “д астурхон чи н и н г м еҳм они” деб атайдилар. Э лчи билм ай 
ёки б ош қа м ақсадда, дастурхончини вазир деб таъриф лайди.
Х уллас, элчи н и қабул қилиш м ар о си м и н и н г ан ч а соддалаш - 
тирилгани кўзга таш ланади. Э л чи н и кутиб о л и ш , ж ой л аш ти р и ш ,
/. 
Сафарномайи Бухоро (Асри Муҳаммадшоҳи қожор, 1259-1260).
Ба эҳт имоми Ҳусайн Зам оний. Теҳрон. 1379. Қ ўлёзма нуқусли
бўлганлигидан элчининг номини аниқлаш имкони бўлмади.
2. Ўша асар. 33-34-бетлар.
23 0


у н и н г т а ъ м и н о т и б и л а н , о д а тд аги ч а , ш и говул ш у гу л л ан ад и , 
у н и н г воситасида бир неча б ор ам ир б илан учраш увлар ую ш тири- 
л ади ва у б о ш қ а давлат арбоблари б илан м улоқотда бўлмайди.
А м и р Э рон элчисига и л ти ф от кўрсатиб, ўз ҳузурига келиш
учун м ахсус в ақ т б е л ги л а м ай д и , у н и э л ч и н и н г ўз и хтиёрига 
қол д и р ад и ; ш о ҳ н и н г ё р л и ги н и ш иговул қўлидан эм а с , балки 
эл ч и н и н г қўлидан ам и р н и н г ўзи олади, ўзи ўқийди.
Б и р о қ бу м аросим да Бухоро ам ири сарой и да эл ч и л ар н и қабул 
қ и л и ш м аросим ларидаги тан тан а ва б ай рам он а руҳ сезилм айди. 
Э л ч и н и д авл ат б о ш л и ги н и н г эм ас, д асту р х о н ч и н и н г м еҳм они 
д е б а т а й д и л а р ва у н и н г ш а р а ф и га у ю ш т и р и л ган зи ё ф а т ҳам 
д астурхон чи н и н г уйида ўтказилади.
Б у н и н г сабаб и н и , таб и и й к и , ўш а даврда и к к и д авл ат ўртаси- 
д а ги м у н о с а б а т л а р н и н г та р а н гл и ги ва э л ч и л и к н и н г м ақ са д - 
в а зи ф а л а р и н и н г характери б илан и зо \л а ш м ум кин. У Бухорода 
ж осусл и кда ай б лан ган ш ахсни озод қ и л и ш учун келган ва бу 
в а з и ф а н и б а ж ар и ш д а н о д и п л о м а т и к у сул лард ан ҳам ф о й д а - 
л а н и ш д а н б ош тортм аган эди.
Э л ч и Б у х о р о д а э к а н л и г и д а п и н ҳ о н а в о с и т а ч и л а р о р қ а л и
Т еҳрон б и л ан боғланиб турган ва ш охдан ам и р н ом и га ян а мактуб 
о л га н э д и . У н и а м и р л и к д а ги қ о и д а га кўра ш и го в у л о р қ а л и
б ер и ш д ан б о ш тортиб, “ бизда одат ш у н д ай ” , деб ам и р га ўз қўли 
б илан т о п ш и р и ш н и талаб қилади. Б и р неча бор м узокаралардан 
сўнг а м и р бунга р ози л и к билдиради.
Б и р о қ а м и р у н и н г бу т а л а б л а р и га , я ъ н и қаб ул м ар о с и м и
та р ти б и н и н г бузилиш ига ўз эъ ти р о зи н и д и п л о м а ти к усул билан 
сезди ри б қўяди - элчи н и и к к и н ч и бор қабул қи л и ш д а, одатда- 
гидек, ўз ж о й и д а кутиб олм айд и ва элчи ки р и б келгандан к е й и н - 
ги н а ч и қ и б салом л аш ад и 1. А м м о “ С а ф а р н о м а ”д а эл ч и бу ти м сол - 
н и туш унганлиги ҳақида л о м -м и м дейилм айди.
“ С аф ар н о м ай и Бухоро” асари ўқувчида у н и н г м уаллиф и (Э рон 
эл ч и си ) ва ш оҳ ҳукум атининг д и п л о м ати яси ҳақида б и р қатор 
савол л ар тугдиради. Н ош и р уни “ Э р о н н и н г давлат арбобларидан 
б и р и ” д еб т а ъ р и ф л а й д и . Э л ч и эса ў зи н и н г д и п л о м а т и я н и н г
ум ум ий қои д алари н и п и с а н а қилм аганлиги ҳамда ўзини гўё бую к 
д а в л а т н и н г в а к и л и с и ф а т и д а ту ти б , “ а ъ л о ҳ а зр а т д а в л а ти га

Download 11,99 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   184




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish