Ўзбек дипломатияси тарихидан

( “Гулш ани д а в л а т ”, 1 7 9 - а - 1 7 9 -6 )
“А м ри о л и й м ужиби била Қ о р а қ а л п о қ ак об и ри д и н Э р н а за р ­
бий Х ўқанд эл чи л и ки га марсул бўлм иш эрди ан д о қки м , с о б и қан
гузориш то п т и , м азкур в и л о я т н и н г во л и й си М уҳам м адёрхон- 
н и н г си д қу ихлос ю зид ин он га маҳуб қи л и б ю боргон эл ч и си
М аллабек додҳоҳ рабиул аввал о й и н и н г ўнида ж умъа куни остон 
бўслуғ саодатиға истисъод то п и б хони м азкурнинг ирсол қилғон 
тансуқотин м усодақатном аси била арзи аълоға еткуруб н авози ш и
м улуконадин хурсанд ва баҳрам анд бўлди” .
( “Гулш ани д а в л а т ”, 2 1 5 -а )
“ ... ж ум адуссони о й и н и н г й и гирм а и кки си д а Х ўқанд подш оҳи 
М у ҳ а м м а д ё р х о н н и н г о л д и г а Қ о р а қ а л п о қ а к о б и р и д и н
О йм уҳам м адбийни элчи ю сунлуқ о н и н г ҳ ам р о \л и ғи д а н ом зод 
қилиб равона қ и л и л д и ” .
(Ў ш а а с а р , 2 1 6 -а )
“ 1276 (18 5 9 ) й и л . Ш а в в о л о й и н и н г ўн о л т и с и д а Х ў қ ан д
вилояти волийси М уҳам м адёрхоннинг элчи си Тош м уҳам м адбий 
ҳазрат аъло х о қ о н н и н г ю борган эл ч и с и О й м у ҳ ам м ад б и й н и н г
3 4 0

---

ҳамроҳлиғи била салтанат остонаси зиёратиға мустасъид бўлуб, 
келтиргон ихлосном аси била савғот ва ҳадоёсин арз м авф иқиға 
еткаруб назари ан вар олдидан ўткарди” .
( “Гулш ани д а в л а т ”, 2 1 7 -6 )
Хива ва Эрон элчиликлари
“ Ш а \з о д а В али 1812 й и л и Х и в а х о н л и ги га ўз э л ч и с и н и
юборади. Ш у йили М аш ҳадга Хива хони шаҳзода Вали ҳузурига 
Н одир сардорни элчи қилиб ю б орад и ” .
( “Ф и рдавс у л - и қ б о л ”, 1 7 7 -6 )
“ 1228 (1813-1814) йили “ У м арш айх ва А м ирхонким ... Хуросон 
б и л о д и н и н г х о н л а р и га э л ч и қ и л и б ю б о р м и ш э р д и ... о с то н
бўслиқға етиб, барча х о н л а р н и н г ар и зад о ш т ва ихлосн ом ал ари н
еткурдилар... Р аб и ъ -ал-авв ал о й и н и н г авой и л и д а Ҳ асан М урод 
о т а л и қ Б у х о р о э л ч и с и Б о й м у ҳ а м м а д ж а р ч и б о ш и б и л а н ... 
М уҳамм ад Раҳим хон м улозим атига ф о й и з бўлди. М оҳи м азк ур­
н и н г авохирида Б ерди и н о қ н и э л ч и й и мазбурга қўш уб, Бухорога 
ирсол қилд и ... М азкур о й н и н г 27 д а я к ш а н б а куни Б ерди и н о қ
А м и р Ҳ а й д а р н и н г эл ч и с и П о д ш о х ў ж а садр б и л а Б ухородин 
келиб, остон б ў сл и қ ш араф и га ихтисос топдилар. Бухоро элчиси 
П о д ш о х ў ж а га я н а Б ер д и и н о қ н и м асж у б қ и л и б , Б у х о р о га
юборди.
Ж ум од -ул -аввал о й и н и н г ў н и д а ж ум а куни К урд и стон д и н
э л ч и л а р к е л и б ... т а н с у қ о т и м у т а к о с и р а п е ш к а ш ч и қ д и л а р ... 
Ж у м а д и й -а с -с о н и й о й и н и н г с а к к и з и д а ж у м а ку н и Х уросон
эл чи л ари ихсони п одш оҳона ва и н ъ о м и б егар о н а би л а б ахра­
м а н д қ и л и б , ўз ю р т л а р и га р у х с а т б е р д и . Б а д и р х о н б е к ва 
М ухам м ад Ҳ усайн б е к н и ... С атго р Қули о қ о би л а м азкур бўлғон 
эл чиларга қўш уб ю борди. Бу м азм ун б и л ак и м : “А гар э л л и г ва 
и то а т и зх о р и д а с о д и қ б ў л с а л а р , к у з ф а с л и д а и н ш о о л л о ул 
т а р а ф ғ а азм э т к у м и з д и р . А гар эл м у х о л и ф б ў л с а л а р , а л ар
сам тиға нухзат қилғум издур. А гар эл б ўлсалар, С аод ат Қ улихон 
ян гл и ғ а к о б и р ва м ўътабар к и ш и л ар д ан кўп ки ш и м улозим атга 
ирсол қ и л и б , закот ва хи р о ж н и к ам о хаққаҳу ю б орси н лар. Алар 
сеш ан б а куни Х уросон ази м ати б и л а, йўлга туш уб равон бўл- 
дилар”.