Ўзбек диалектологияси

2-асосий саволиииг баёни:
Қипчоқлаҳжасидаги феълнинг шахсли шакли умумий ҳолда ҳозирги 
ўзбек адабий тили билан мос келади. Аммо уларнинг баъзи ўзига хос 
жиҳатлари ҳам мавжуд. Ч унончи, ўзбек адабий тилида ф еълнинг 
ҳозирги келаси зам он 
III 
шахс кўплик ш акли 
бордилар//борди,
келдилар//келди 
тарзида қўлланса, қипчоқ лаҳжасида ф ақат 
борди,
келди 
кўринишда ишлатилади. Чунки қипчоқлаҳжасида феълга кўплик 
«-лар» 
қўшилмайди. Кўплик кўрсаткичи фақат отга қўшилади.
Ўзбек адабий тилидаги 
«қол» 
кўмакчи феъли маъноси қи п ч оқ 
лаҳжасида қўшимча шаклдаги 
«ғай» 
кўмакчи феъли билан ифодаланади: 
борақол, -барағай, келақол-кэлэғай, ёзақол-ждзағай.
Ф еълнинг бўлиш сиз ш акли қи п ч о қ лаҳж асида и кки ф о н ети к 
вариантда ифодаланади: 
тавмайдь
1
//таппайдм.
Ҳозирги замон давом феъли қипчоқ лаҳжасида 
-а /- а , -п, -ип/-ьга
шакли равиш дошга ш ахс-сон қўш имчасининг тўлиқ кўриниш ини 
олган кўмакчи феълларни қўшиш йўли билан ҳосил қилинади:
Ҳозирги замон феъли
Б и р л и к
К ў п л и к
Ш а -
х с
Қ и п ч о қ
л а ҳ ж а с и д а
А д а б и й
т и л д а
Қ и п ч о қ л а ҳ ж а с и д а
А д а б и й
т и л д а
I
Б а р а ж а т ь ш п а н
Б о р а ё т и б м а н
А й т ь ш т у р ь т п ь п
А й т и б т у р и б м и з
II
Б а р а ж а т ь ш с а н
Б а р а ж а т ь ш с а н
Б о р а ё т и б с а н
Б о р а ё т и б с и з
А й т ь ш турьгпсьш ар
А й т м п т у р н п с ь п л а р
А й т и б т у р и б с и з