Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Elektronnoskopik preparatlar. Ular tozalangan va kontsentrlangan virus saqlovchi aralashmalardan yoki virus bilan zararlangan to’qimaning ulьtrayupqa kesmasidan tayyorlanadi. Virusli ob’ektlar maxsus plyonkaga qo’yiladi. Bu plyonkalar juda yupqa (qalinligi 30 nm dan oshmasligi), tiniq va mustahkam bo’lishi kerak. Kolloid-ko’mirli plyonkalar eng yaxshi plyonka hisoblanadi. Plyonkalarni ko’p sonli teshiklarga ega bo’lgan, misdan tayyorlangan ushlab turuvchi (diametri 2-3 mm) to’rga joylashtiriladi. Keyinchalik preparatlar quyida keltirilgan turli usullar bilan qayta ishlanadi.
Metallar bilan changlantirish usuli (soyali qayta ishlash). Kontrast preparatlarni olishda qo’llaniladi. Vakuum sharoit va yuqori xaroratda maxsus moslamada hosil bo’luvchi og’ir metall (oltin, platina, uran va boshqalar) bug’lari o’tkir burchak ostida virus tutuvchi preparatga yo’naltiriladi. Viruslar yupqa metall qatlami bilan o’raladi, ob’ekt bilan yopilgan tomonlarigina bundan mustasno bo’lib, tushib turuvchi soya effektini hosil qiladi. CHanglantirish usuli katta hajmli tasvir hosil qiladi va shu tufayli virionlarning shakli va kattaligini, ular yuzalarining tuzilishini yaxshi o’rganishga imkon beradi. Lekin virusning ichki tuzilishini kuzatishning iloji bo’lmaydi.
Negativ kontrastlash usuli. Kontrast preparatlarni olishda keng qo’llaniladi, virionlarning yuza tuzilishini va ichki tuzilishini o’rganishga imkon beruvchi usul hisoblanadi. Bu usul printsipi quyidagilarga asoslangan: preparat og’ir metall tuzlari, masalan, 1-2% li fosfor-volьfram kislota eritmasi bilan bilan ishlov berilganda, elektronlarni o’tkazmaydigan zichroq qatlam hosil bo’ladi. Bu qatlamda elektrondan tiniqroq bo’lgan tekshiriladigan ob’ektlar yaxshiroq ko’rinadi.
Negativ kontrastlashdan tashqari, pozitiv kontrastlash usuli ham qo’llanilib, unda og’ir metall tuzlari, masalan, 1-2 % li uranil-atsetat eritmasi virionlar tarkibiga kiruvchi moddalar bilan birikib, ularni “bo’yagandek” bo’ladi, shuning natijasida yorug’ fonda to’q rangda virus tuzilmalari ko’rinadi.