Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Viruslarni tozalash usullari

Ba’zi virusologik tekshiruvlarni o’tkazish uchun, masalan, elektronnomikroskopik, shuningdek viruslarning fizik-kimyoviy xususiyatlarini o’rganish uchun begona aralashmalarsiz, o’ta tozalangan preparatlar kerak bo’ladi. Ikki marta tsentrifugalash yo’li bilan kontsentrlangan virus tutuvchi materiallar shunday tozalanishi zarurdir. Qo’shimcha tozalash ishlari fizik-kimyoviy usullar bilan amalga oshiriladi.

Differentsial tsentrifugalash. CHo’kish tezligiga ko’ra turli kattalikdagi bo’laklarni ajratish usuli. Bu usulda virus tutuvchi material ko’p marotaba kichik (2000-3000 ayl/daq) va katta (40000-50000 ayl/daq) tezliklarda tsentrifugalanadi. Virus bir cho’kma usti suyuqligida (kichik tezlikda), bir cho’kmada (katta tezliklarda) bo’ladi, resuspenziyalanib, yana tsentrifugalanadi. Bu yo’l bilan virusning yuqori darajada tozalanishiga erishiladi.
Zichlik gradientida tsentrifugalash. Viruslarni tozalash va ularning zichligini aniqlash uchun qo’llaniladi.
Bu usulda tsentrifuga probirkasiga moddaning har xil zichlikdagi eritmalari qavat-qavat qilib quyiladi (masalan, saxaroza), bunda eng yuqori zichlik (virus zichligidan yuqori) probirka tubida hosil qilinadi, yuza qismiga qarab esa, zichlik asta-sekin kamayib boradi. Tozalanuvchi virus tutuvchi aralashma yuqori qismga quyiladi. TSentrifugalash vaqtida har xil zichlikdagi bo’laklar eritmaning turli qatlamlarida alohida zona sifatida taqsimlanadi. Ma’lum zichlikka ega bo’lgan viruslar, to’qima bo’laklari zichligidan farq qilib, qaysidir bir zonada joylashadi va ularni toza holda ajratib olish ham mumkin.
Virus tutuvchi suyuqlikni kolonkalar orqali filьtrlash, sefadeks bilan to’ldirish (dekstranli gelь). Bu kolonkalarning ajratish xususiyati shunga asoslangan-ki, har hil kattalikdagi bo’laklar undan turlicha tezlikda o’tadi, ya’ni yiriklari maydalariga nisbatan tezroq o’tadi. Filьtratning alohida portsiyalarini yig’ib, ularning biridan tozalangan virus olinadi.