Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Qorong’i ko’ruv maydonidagi mikroskopiya. Qorong’i ko’ruv maydonida mikroskop ostida ko’rish. Suyuqlikdagi juda mayda zarrachalar aralashmasini (Tindal effekti) yon tomonidan kuchli yoritilishi natijasida hosil bo’ladigan yorug’lik difraksiyasiga asoslangan. Bunga biologik mikroskopdagi oddiy kondensorni paraboloid yoki kardioid-kondensor bilan almashtirish natijasida erishiladi.
Paraboloid kondensor o’z markazida markaziy yorug’lik nurlarini tutib qoladigan,
qorong’ilikka va nurlarni qaytarish uchun ichki ko’zguli yuzaga ega. Kardioid-kondensorda yorug’lik nurlari avval qabariq sirtdan, so’ngra esa botiq sirtdan qaytariladi. Qorong’i ko’ruv maydonidagi kondensordan chiqadigan chetki nurlar qiyshiq yo’nalishda o’tib, obektivga tushmaganligi sababli ko’ruv maydoni qorong’iligicha qoladi. Obektivga obektdan qaytarilayotgan nurlar kelib tushadi, ular preparatning qorong’i fonidagi mikrob hujayralar va boshqa zarrachalarning konturlarida yorug’ nurlarning o’ziga xos tasvirini hosil qiladi.
Fazo-kontrast mikroskop ostida ko’rish. SHaffof obektlardan yorug’lik to’lqini o’tayotganda faza o’zgarishlarining amplituda o’zgarishlariga aylanishiga asoslangan, buni ko’z bilan sezsa bo’ladi. Fazo-kontrast moslama yordamida obektdan o’tuvchi yorug’lik to’lqinlarining fazoviy o’zgarishlari amplitudali va shaffof obektlarga aylanib mikroskop ostida ko’rinadigan bo’ladi. Bunda ular yuqori kontrastli tasvirlarga ega bo’lib pozitiv yoki negativ bo’lishi mumkin. Pozitiv fazo-kontrast deb, yorug’ ko’rish maydonida obektning qora, negativ fazo-kontrast deb, qorong’ilikda obektning yorug’ tasviriga aytiladi. Fazo-kontrast mikroskopda ko’rish uchun oddiy mikroskop va unga qo’shimcha KF-1 yoki KF-4 moslamadan foydalaniladi. Ularning komplektiga quyidagilar kiradi:
1.Fazo halqasi bo’lgan maxsus obektivlar bo’lib, ular fazani o’zgartiradi va yorug’lik to’lqinining amplitudasini kamaytiradi. Fazo obektivlar gardishida qo’shimcha «F» harfli indeks: F-10, F-20, F-40 va FOI-90 belgilangan.
2. Har bir obektiv uchun, maxsus halqali diafragma revolveriga ega bo’lgan fazo-kondensor bor. Preparatni oddiy irisli diafragma usuli bilan kuzatiladigan tirqishi «0» indeksi bilan belgilangan.
3. Kam kattalashtiruvchi yordamchi mikroskop orqali yorug’likni markazlashtirish protsessi kuzatilganda okulyar almashtiriladi.
Fazo-kontrast mikroskopda OI-7 yoki OI-19 tipidagi yoritgichlardan foydalaniladi.