Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Fagotsitar jarayonga ta’sir ko’rsatadigan faktorlar. Fagotsitlarning aktivligi organizmning fiziolagik holatiga qarab o’zgarib turadi. Avitaminozlarda fagotsitlar aktivligi susayib ketadi. Yallig’lanishda hujayralardan ajralib chiqadigan gistamin fagotsitozni kuchaytiradi. Mikroblar fagotsitozga to’sqinlik qiladigan turli – tuman moddalar ishlab chiqaradi – agressinlar, antifaglar, leykosidinlar shular jumlasidandir. Fagotsitoz ximiyaviy vazifani ham bajaradi. Infektsiyaning avj olish jarayonida hujayralarning fagotsitar aktivligi kuchayib boradi, sog’ayish esa, odatda leykotsitlar sonining ko’payishi bilan birga davom etadi. Hujayralar himoya funktsiyasining susayib qolishi yoki yo’qolib ketishi o’limga olib borishi mumkin.
Limfoid to’qimaning himoya funktsiyalari. Mikroorganizmlar teri bo’ylab borib, limfa to’qimalariga tushadi. Limfa tuginlari hujayralar to’plamidan iboratdir: bu hujayralarning ba’zilari fagatsuitlar funktsiyasining bajarsa, boshqalari antitelalar ishlab chiqaradi. Limfoid organizmning tana massasining 1% ini tashkil etadi. Taloq, jigar, buqoq bezida, shilliq pardalarda joylashgandir.
Antigenlar – antigenlar yunoncha anti- qarshi depos – tug’ilmoq, paydo bo’lmoq degan so’zlardan olingan. Oqsil tabiatiga ega bo’lgan moddalar, oqsillar, lipidlar va polisaharidlar birikmalari, mikroblar va ularning toksinlari, hayvon va o’simliklarning hujayralari, yod zardoblar va boshqalar antigenlar bo’lishi mumkin
To’la qimmatli antigenlar – organizmda antitelalar hosil qilish hususiyatiga ega bo’lib mana shu antitelalar bilan muayyan, o’ziga hos spetsifik tarzda o’zaro ta’sir qiladi. Antitelalar ta’siri ostida mikroblar bir-biriga yopishib, probirka tubiga cho’kib tushishi mumkin. Bu aglyutinatsiya reaktsiyasidir. Antigenlar, masalan: viruslar antitelalar bilan neytrallanishi va hayvonlarga yuborilganda ularda kasallik keltirib chiqarmasligi mumkin. Bu neytralizatsiya reaktsiyasidir.
To’la qimmatli bo’lmagan antigenlar – organizmda antitelalar xosil bo’lishiga sabab bo’lmaydiyu, lekin oqsil tarkibiga kiritilsa yoki organizm oqsillari bilan biriksa, ular to’la qimmatli antigen bo’lib qoladi.
Antigenlarning xossalar – antigenlar 2 ta xossaga ega: 1. Antigenlik ya’ni organizmda antitelalar xosil qilish xususiyatiga 2. Spesifiklikga, spesifiklik mazkur antigenning organizmga yuborilishiga javoban ishlanib chiqadigan antitelalar bilangina o’zaro ta’sir qilish xossasidir.
Antitelalar – deb organizmda antigenlar ta’siri ostida xosil bo’ladigan alohida spetsifik glabulinlarga aytiladi. Antitelalarning asosiy xossasi o’zini paydo bo’lishiga olib kelgan antigen bilan spetsifik tarzda birikib, organizmni infektsion agentlar ta’siridan saqlay olishidir. Antitelalar infektsion kasallik qo’zg’atuvchilarni yo neytrallab, zararsiz holga keltiradi. Masalan: Fagotsitlar yoki komplement ta’siriga sezgir qilib qo’yadi.
Antimikrob – antitelalar mikroblarni bir-biriga yopishtirib qo’yishi mumkin bunda ular aglyutininlar deb ataladi. Bakteriyalarni erituvchi antitelalar – lizinlar deb ataladi.