ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

R
r
ge teń boladı.

---

92
joqarıǵa
tómenge
sol
ǵa
ońǵa
62-súwret. 
63-súwret.
Shıǵırıqtıń jetilistirilgen variantı 
lebyodka
delinedi (65-súwret). 
Onda eki shıǵırıq óz ara baylanısqan. Birinshisi aylandırıwshı tutqa 
hám kishi radiuslı tisli degershik. Bul sistema kúshten 
R
r
1
1
ese utıs 
beredi. Ekinshisi úlken radiuslı tisli degershik hám arqan oralıwshı 
cilindr. Bul sistema kúshten 
R
r
2
2
ese utıs beredi. Lebyodkanıń kúshten 
beretuǵın ulıwma utısı 
n
:
64-súwret. 
65-súwret.
n
 
=
R
r
R
r
1
1
2
2
⋅
ge teń boladı.
Ámeliy tapsırma
1. 
Sızǵısh 
alıp 
ortasına 
kishkene 
tayanısh 
qoyıp 
teńsalmaqlılıqqa keltiriń. Oń tárepinen 5 sm uzaqlıqta bir tiyindi 
qoyıń. Sol tárepine sonday tiyinnen ekewin sonday noqattı tawıp 
qoyıń, nátiyjede sızǵısh teńsalmaqlılıqta bolsın.
2. Úyińizde turmısta qollanılatuǵın atawızlar, qısqıshlar, kir 
qıstırǵısh dúzilisin kórip shıǵıń. Olardaǵı aylanıw kósheri, iyinlerin 
tabıń. Bul asbaplardıń kúshten qansha utıs beretuǵınlıǵın esaplań.

---

93
1. Siz jáne qanday ápiwayı mexanizmlerdi bilesiz?
2. Lebyodkanı qanday maqsetlerde qollansa boladı?
3. Úyińizde, mektebińizde qanday ápiwayı mexanizmlerden 
paydalanıladı?
4. Mexanizmlerden paydalanıp kúshti arttırıwdıń shegarası bar ma?
5. Qozǵalmas hám qozǵalmalı bloklardı rıchag dep qarawǵa bola ma?