Zarralar fizikasi

3, 
P
- —
1, mahsul yadro uchun 
/ =
1/2,/ 
=
0, P 
=
+1, A / = 5 , A/ = 5 
Juftlik o‘zgaradi. Demak, spin, orbital moment, juftlik saqlanmasligi 
yemirilishni taqiqlaydi.
3.3-§. Alfa-yemirilish
Alfa-yemirilish yadroviy kuchlar ta’sirida barcha saqlanish qonunlari- 
ning bajarilishi bilan ro‘y beradi. Alfa zarralar xossalarini o4rganish zaiyadi 
Z
= 2, massa soni 
A =
4, bogManish energiyasi 
E = 2% MeV,
sp in i/ = 0, 
magnitmomenti / / = Oboclganyalangcochgeliyatomiekanliginiko6rsatdi.
Tabiiy radioaktiv alfa-yemirilish faqat davriy sistemaning oxiridagi 
Z >
82 vismutdan keyin joylashgan og‘ir element izotoplarida kuzatiladi. 
Sun’iy ravishda nuklonlar soni 
A
= 140 - 160 sohada yotuvchi nodir 
yer elementlarida ham alfa aktiv izotoplar hosil qilinadi.
Alfa-yemirilgan yadro zaiyadi A 
Z —
2, massa soni A 
A ~
4gakamayadi, 
davriy sistemada ikki katak oldinga siljiydi:
A
z X ^ A;_
42
Y +
4
2
H e .
Alfa-yemirilish energetik jihatdan mumkin bo'lishi uchun ushbu shart 
bajarilishi lozim:
M ( A ,Z ) > M (A -
4 ,Z - 2) + 
M { \H e ),
(3.3.1)
ya’ni dastlabki ona yadroning massasi (energiyasi) hosilaviy yadro va 
alfa-zarra massalari (energiyalari) yig‘indisidan katta bo‘lishi kerak.
Energiyalar farqiga a-yem irilish energiyasi 
Ea
deyiladi. Yemirilish 
energiyasi bo‘laklarga (a -z a rra va hosilaviy yadrolarga) kinetik energiya 
berishga sarf bo‘ladi.
71

---

Ea = [ M ( A ,Z ) - M ( A - 4 ,Z - 2 ) - M C 2He)]c2 =Та щ Т щ
(3.3.2)
bu yerda Г , |L _ lar a-zarra va hosilaviy yadrolar kinetik energiyalari. 
Agar yemiriluvchi yadro nisbatan tinch holatda 
P(A,
2) = 0 bo‘Isa, alfa 
zarra 
(Pa)
va hosilaviy yadro 
(Phyt)
impulslari tengligidan o-zarra va hosilaviy 
yadrolar tepki energiyasini topish mumkin
K A Z )= P a ^ - ,
P ( A ,Z ) =
0;
a
hya
(3.3.3)
(3.3.4)