Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

 Врач хатоси бош айланишга сабабчи бўла дими? 
Баъзан бош айланишига сабаб врач хатоси ҳам ҳисобланади. Бун-
дай пайтларда ятропатия ҳақида сўз боради. Ятропатия тиббиёт 
ходимининг нотўғри хатти-ҳаракати ёки бехосдан айтиб қўйган сўзи 
оқибатида беморда юзага келадиган турли касалликдир. Шунинг учун 
ҳам бемордаги касаллик аломатларини жуда хавфли деявериш керак 
эмас.
Шахсий кузатувимдан бир мисол келтираман. Узоқ йиллардан 
буён қулоқ, бурун ва томоқ касалликлари поликлиникасида ҳамшира 
бўлиб ишлайдиган ва тез-тез асабийлашадиган аёлда қаттиқ ҳиссий 
зўриқишдан сўнг бош айланиши аломатлари пайдо бўлади. У шу даража 
кучли бўладики, ҳатто тик туриши учун бир қўлидан қизи, иккинчисидан 
эса турмуш ўртоғи ушлаб турган. 
Бу беморга ўзи ишлайдиган поликлиникада «Меньер касаллиги» деб 
ташхис қўйилади. Ташхис бир неча бор ўзгартирилади. Бундай касалли-
ги бор беморларни бир неча марта ўзи ҳам кўрган ва анкеталар очган 
ҳамширада бу касалликнинг яққол белгилари намоён бўла бошлайди. 
У невропатологга кўринмасдан, уч йил мобайнида ЛОР врачларда да-
воланиб юради. Бош айланиши хуружлари тез-тез кузатилиб турадиган 
бу бемор бора-бора жуда жаҳлдор, арзимаган нарсага йиғлайверадиган 
ва депрессия ҳолатига тез тушадиган бўлиб қолади. 

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
55
Бемор миясига «Меньер касаллиги»ни шу даражада сингдириб ол-
гандики, ҳар бир руҳий сиқилишдан сўнг, унда худди Меньер касаллигига 
ўхшаш белгилар пайдо бўлаверган. Психотерапевтик муолажалар етар-
лича ўтказил маганлиги учун даволаниш жараёни жуда чўзилган. Бир сўз 
билан айтганда, беморда ятропатия ривожланган эди.
Навбатдаги хуруждан сўнг беморга невропатологга кўриниш тав-
сия қилинади ва бизга юборилади. Унинг касаллик ва ҳаёт анамне-
зи билан танишиб чиқиб, унда неврологик ва психологик текширувлар 
ўтказдим ва яна бир бор ЛОР врачлари билан маслаҳатлашиб, «Меньер 
касаллиги»ни инкор қилдим. 
Барча текширувлардан сўнг беморга «Меньер синдроми кўринишидаги 
ниқобланган деп рессия» ташхиси қўйилди, яъни ҳақиқий «Меньер касал-
лиги» инкор қилинди. Беморнинг ҳамширалиги эътиборга олиниб, унга бу 
атамалар фарқини тушунтирдим. Буларнинг ҳаммаси ҳамширага кат-
та ижобий таъсир кўрсатди ва у энди даволаш муолажаларига катта 
ишонч билан қарай бошлади. Ўтказилган махсус даволаш муолажалари-
дан сўнг бемор тузалиб кетди. 
Эслаб қолинг. Бош айланиши деярли ҳар доим қайсидир касаллик 
белгиси ёки руҳий-ҳиссий зўриқишлар аломати ҳисобланади. Сиз ҳар 
қандай ҳолатда ҳам врач тавсиясига кўра иш тутинг.
Бундай турдаги бош айланишларни фақат нев ропатолог эмас, балки 
тиббий психолог ҳам самарали даволайди.