Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

 Нарколепсия – кўп ухлаш демакдир
Нарколепсия. Нарколепсия – бир неча кунлаб уйқуга кетиш билан 
намоён бўладиган патологик ҳолат. Бундай бемор тўсатдан уйқуга 
кетиб, 2–3 кун ва ундан ҳам узоқ муддат ухлаб ётаверади. Улар кундуз 
куни ҳам, кечаси ҳам уйғонишмайди.
Асосий сабаблари. Бу ўткир стресс ва руҳий касалликдир. Баъзида 
бош миянинг ял лиғ ланиш касалликлари (энцефалит) ва бош мия жаро-
ҳатлари ушбу касаллик сабабчиси ҳисоб лана ди.
Белгиси ва кечиши. Кундуз кунлари тўсатдан уйқуга кетиб, 
бир неча кунлар ухлаб ётиш, тунги уйқу режимининг бузилиши, 
алаҳсирашлар, хотира бузилишлари, баъзида тутқаноқ хуружлари, 
қотиб қолишлар, хулқ-атвор бузилишлари.
Давоси. Нарколепсия билан касалланган бемор ни психиатр 
даволайди. Бунинг учун ушбу беморда нарколепсиями ёки уйқу бузи-
лишининг бошқа турими, шуни аниқлаш лозим.

 Инсомния – ухлай олмаслик
Инсомния – уйқусизлик билан намоён бўлувчи сурункали касаллик. 
Инсомния билан 10% аҳоли (баъзи ривожланган давлатларда 20%) 
азият чекади. Бемор ойлаб, йиллаб ухламайди.
Сабаблари. Ўтказилган ўткир стресс, депрес сия, паркинсонизм, 
мигрен, энцефалит (бош мия яллиғланиши) ва бош мия жароҳатлари 
уйқу йўқолишининг асосий сабабларидир. Бир-икки кунга ухлай 
олмаслик барчамизда кузатиладиган ода тий ҳол. Бундай ҳолатлар, 
айниқса, невроз билан касалланганларда кўп учрайди. Бироқ инсом ния 
узоқ йиллар уйқу йўқолиши билан намоён бўладиган касаллик бўлиб, 
жиддий даволанишни талаб қилади. 
Белгиси ва кечиши. Асосий белгиси бир неча ойлар ва йиллар 

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
147
мобайнида ухлай олмаслик. Бош қа белгилар кузатилмайди. Инсомния 
билан касаллан ган бемор бошқа одамлар каби ишга қатнайверади, 
ақлий ва жисмоний фаоллиги бошқаларникидан фарқ қилмайди. 
Инсомнияга чалинган баъзи одамлар тунлари яхши асарлар ёзишади, 
ихтиролар қилишади. Агар да инсомния билан касалланган бемор-
да бошқа бир неврологик бузилишлар аниқ лан са, унда неврологик ва 
нейропсихологик касал ликлар аниқланиши мумкин.