Зарифбой ибодуллаев асаб ва руҳият илмий-оммабоп рисола

 Бемор ҳам айбдорми ёки психолог нима қилиб бера оларди?
Баъзан бемор «Депрессия» ташхиси аниқлан гандан сўнг ҳам врач 
ёки психологга мурожаат қилмасдан юради. Бунинг сабаблари турлича, 
яъни қариндош-уруғлар, ҳамкасблар ва қўни-қўш нилардан уялиш, 
психиатр ёки психолог назоратида қолиб кетишни хоҳламаслик, ишдан 
ҳайдалиш ёки ишга қабул қилинмасликдан қўрқиш, тузалиб кетишига 
ишонмаслик, психотроп дориларни қабул қилишдан қўрқиш ва ҳ.к.
Аксарият ҳолларда депрессия оила ва ишдаги муваффақиятсиз-
ликлар ёки бахтсиз воқеалардан сўнг ривожланади. Бундай пайтда 
бемор «Шу аҳволга тушганимнинг сабаби аниқ-ку, психолог нима ҳам 
қилиб берарди, вақт ўтиб тузаларман», деб даволанишдан воз кечади. 
Психолог беморни айнан шу каби вазият лардан чиқарувчи мутахассис 
эканлигини унутиб қўйишади ёки англаб етишмайди. Одатда, бундай 
беморни унинг яқинлари, таниш-билишлари психо логга мурожаат 
қилишга ундашади. 
Демак, улар психолог қабулига мажбуран келишади. Психолог 
қабулида дастлабки суҳбатдан ўтган беморнинг дунёқараши аксарият 
ҳолларда кескин ўзгаради ва кейинчалик унинг ўзи психолог қабулига 
қатнай бошлайди. 
Албатта, дастлабки суҳбатнинг самарали тугаши психологнинг 
маҳоратига ҳам кўп жиҳатдан боғлиқ.

---

АСАБ ВА РУҲИЯТ
71

 Депрессияда қандай руҳий-ҳиссий бузилишлар кузатилади?
Депрессияда кўп кузатиладиган асосий руҳий-ҳиссий бузилишлар – 
булар кайфиятнинг тушиб кетиши, умидсизлик, ғам-ғусса, доимий 
хавотир, ёмон воқеаларни кутиб яшаш, айбдорлик ҳисси ёки ўзини 
ҳадеб айблайвериш, қайсарлик, ўжарлик, ўз билганидан қолмаслик, 
ўз ҳаётидан қониқмаслик ва ўзини камситиш, атрофдаги воқеалар 
ва яқинларига қизиқишнинг йўқолишидир. Депрессияга чалинган 
одамнинг кайфияти кун бўйи ўзгариб туриши мумкин. Масалан, 
эрталаб кайфияти жуда яхши бўлса, кечга яқин унинг кайфияти умуман 
тушиб кетади. Баъзи одамларда бунинг тескариси куза тилади. 
