Zarafshon archasi yoki qora archa (juniperus zerav- schanica kom.)

Virgin archasi (Juniperus virginiana L.) balandligi 15-30 m ga yaqin daraxt. Shox-shabbasi tor tuxumsimon yoki yoyiq. Qubbalari shar shaklida bo‘lib, birinchi yili etiladi. Bu archa ham asosan urug‘idan ko‘payadi.
Bu tur Shimoliy Amerikaning g‘arbiy va sharqiy shtatlarida tarqalgan, o‘rmonlar hosil qilib o‘sadi. Tuproq tanlamaydi, quruq toshli, qumli va botqoq hamda nam sho‘rtob tuproqlarda o‘saveradi. Qurg‘oqchilikga, havoning ifloslanishiga va soyaga chidamli. Yog‘ochi o‘zakli, yumshoq, hushbo‘y hidli bo‘lib, qalam ishlab chiqarishda ko‘p foydalaniladi, shuning uchun ushbu daraxtning ikkinchi nomi «qalam daraxti»deb ataladi.
Undan mayda mebel va boshqa yog‘och uy-buyumlari ham yasaladi. Bu archa Qora dengiz bo‘ylarida, Кavkazda va Qrimda, Ukrainada, Belorussiyada ko‘kalamzorlashtirish maqsadlarida ko‘plab ekiladi. Uni yashil to‘siq sifatida yakka-yakka yoki to‘da- to‘da qilib ekish tavsiya etiladi. Ushbu archa turi O‘zbekiston sharoitiga yaxshi moslashgan archa turi bo‘lib, ko‘kalam- zorlashtirishda keng foydalaniladi. Shahar havosining ifloslanishiga va tutunga chidamli tur, Toshkent sharoitlarida o‘sib turgan archa daraxtlarining 80% ga yaqini shu turga tegishli.