Zarafshon archasi yoki qora archa (juniperus zerav- schanica kom.)

42-rasm. Turkiston archasi yoki o‘rik archa

A – mevali novdasi, B – urug‘ qubbalari, V – yosh daraxt novdasi
Markaziy Osiyo respublikalarida bu archa Pomir-Oloy va G‘arbiy hamda Markaziy Tyan-Shanda keng tarqalgan. MDH ning janubidagi quruq iqlimli hududlarni, jumladan, Markaziy Osiyo respublikalarini tog‘li xududlardagi aholi yashash joylarini ko‘kalamzorlashtirishda undan foydalanish mumkin.
Turkiston archasi yoki o‘rik archa (Juniperus turkestanica Kom.)
Daraxt yoki buta bo‘lib, bir uyli yoki ikki uyli o‘simlik.
Daraxtlarining balandligi 18 metrga, butalariniki 2 m gacha etadi. Shox-shabbasi qalin. Qubbalari ikkinchi yili kuzda etiladi. Bu archa Markaziy Osiyoda tog‘larida tarqalgan bo‘lib dengiz sathidan 2000-3000 m (3500) balandliklarda o‘sadi. Uni tog‘li xududlarda joylashgan aholi yashash joylarini ko‘kalam-zorlashtirish uchun ekish mumkin. Bu archa turi boshqa archa turlari orasida namsevar va sovuqqa chidamli tur hisoblanadi.