Zarafshon archasi yoki qora archa (juniperus zerav- schanica kom.)

Tuyya (Thuja) turkumi. Bu turkumga doim yashil daraxt yoki buta o‘simliklar kiradi. Turkumning 5 ta turi bor, ular Shimoliy Amerika va Sharqiy Osiyoda tarqalgan.
G‘arb tuyyasi (Thuja occidentalis L.) balandligi 10-12 m, diametri 1 m keladigan daraxt. Ayrim tuplarining balandligi 30 m gacha ham etadi. Shox-shabbasi piramidal shaklda. G‘arb tuyyasi bir uyli o‘simlik. Qubbalari kuzda etiladi. Tuyya urug‘idan yaxshi ko‘payadi. Qalamchalari yordamida, payvand qilib hamda parxish yo‘li bilan ham ko‘paytirish mumkin. Bu tur sekin o‘sadi, soyasevar daraxt bo‘lib, unumdor erlarda yaxshi o‘sadi. Unumsiz erlarda barglari sarg‘ayadi, o‘sishi sustlashadi. Qurg‘oqchilikka ham, sovuqqa ham chidamli. G‘arb tuyyasi Qora dengiz bo‘ylaridagi shaharlarda ko‘kalamzorlashtirish maqsadlarida ko‘p o‘stiriladi. Shuningdek, u Sibirda va Uzoq Sharqda ham uchraydi.
Yaponiyaning Xondo orolida dengiz sathidan 1000-1800 m balandlikdagi o‘rmon zonalarida tabiiy holda tarqalgan. Bu erlarda yirik o‘rmonzorlar hosil qilgan. 100 yilgacha yashashi mumkin. Evropaga tuyya XVI asrda keltirilgan. Yog‘ochi o‘zakli, smolasiz, yumshoq, engil, Кanadada va AQSh da yog‘ochidan shpal, stolbalar tayyorlanadi. U kemasozlik va duradgorlikda, qayiq yasashda ishlatiladi. Po‘stlog‘i va bargida S vitamini ko‘p bo‘lib, u singa kasalligiga davodir. Shuning uchun uni «hayot daraxti» deb ham atashadi. G‘arb tuyyasi havoning ifloslanishiga chidamli, yashil to‘siq yaratishda qulay daraxt hisoblanadi. Uning chiroyli shakllari bor. Tuyyani ko‘kalamzorlashtirishda yakka-yakka, to‘da-to‘da yoki qator qilib ekish tavsiya etiladi.