Zamonaviy texnologiyalar

Alkimyogarlarning  ,,mo‗jiza―lari 
 
Kunlardan  bir  kun  qirol  o‗z  a‘yonlari  bilan  birga  saroy alkimyogarining  
laboratoriyasiga  tashrif buyuradi. 
—    Qani    bugun    bizga    qanday    mo‗jiza    ko‗rsatasan?    —    dedi    u 
alkimyogarga    qarab,    shunda    alkimyogar    qirolga    ta‘zim    qilib,  o‗z    tajribasini  
namoyish  qildi.  
 U  „mo‗jizakor―    suyuqliklarga  botirib    olingan    ikkita    yog‗och  
tayyoqchalar    uchlarini    bir-biriga  yaqinlashtirganda    havoda    „olovsiz  tutun―  
paydo    bo‘ladi.    Buni  ko‗rgan    qirol    va    uning    a‘yonlari    juda    hayratlandilar,  
lekin  qirol buni  sezmaganga  olib: 
—  Bu juda  oddiy  tajriba-ku!  Senga  qat‘iy  topshiriq!  Mening xazinamni  
kumush  va  oltinlar bilan  boyit.  Buning  uchun  senga ikki  yil  muhlat.  Hamma  
narsani  qimmatbaho  oltin  va  kumushga aylantiradigan  „mo‗jizakor―  suyuqlikni  
hosil  qilish  ustida  ishla, —  deb  laboratoriyadan  chiqib  ketadi. 
Oradan  ikki  yil  o‗tgach  qirol  yana  alkimyogar  laboratoriyasiga  keladi  
va  undan: 
—    Qani    mening    topshiriqlarimni    bajara    oldingmi?    —    deb  so'raydi.  
Shunda  alkimyogar  ta‘zim  qilib  deydi: 

---

152 
 
—    Olampanoh,    qirolim!    Ikki    yil    tinimsiz    ishladim.    Kumush  va  
oltinlarga  aylanadigan  ,,mo‗jizakor―  suyuqlikning  bir  nechtasini  hosil  qilish  
usulini  topdim.  Lekin  ularning  sirini  ochmayman.  Tajribalar  yaxshi  ko‗rinishi  
uchun  menga  shamlar kerak bodadi.   
Qirol  sham  olib  kelishni  buyuradi.  Saroy  ayonlaridan  biri 3-4  ta  sham  
olib  kelib,  alkimyogar  oldida  turgan  stol  ustiga qo'yadi.  Alkimyogar  shamlar  
ustida  qo‘llari  bilan  qandaydir sirli  harakatlar  qilib,  pichirlaydi.  Oradan  10-15  
daqiqa  o‘tishi bilan  shamlar   oldin-ma  ketin  o‗z -o‗zidan  yonib  ketadi.  Bu  
holatni  ko‗rgan  qirol  va  uning  a‘yonlari  juda  hayratda  qoladilar. 
-    Men    mis   bo‘lagi    va   shisha   idishni   kumushga    aylantira  olaman,   —  
dedi    alkimyogar    va    tajribalar    qilib    „  kumushga  aylangan    mis    bo‗lagi      va  
kolbani  qirolga  beradi. 
—    Qirolim,    bu   hali   hammasi    emas,    —   dedi   u   idishdagi  suyuqlikni  
ko‗rsatib,    bu    ―mo‘jizakor‖  suvdan  oltin  olish  mumkin.  U  ikkita    idishdagi  
suyuqliklarni  bir-binga  qo‗shib,  yonib turgan  shamni  idish  (kolba)  yoniga  olib  
keladi.  Biroz  vaqt o‘tgach  idishdagi  suyuqlikda  juda  mayda  sariq  rangli  „oltin 
kristallari  paydo  bo‘lib,  cho‗ka  boshlaydi. 
Bu    ,,mo‗jiza―lardan    hayratlangan    qirol    alkimyogar  sharafiga  ziyofat  
berishni  buyuradi.    Ziyofat  vaqtida    „rangli  olov―      tajribasi  orqali    turli    rangli  
alanga  hosil  bo‘lishini  namoyish  qiladi. 
Sizlar    quyidagi    savollarga    javob    topishga  harakat    qiling.    Alkimyogar  
hosil  qilgan  kumush  va  oltinlar haqiqiymi?  
 U    ko'rsatgan    ,,mo‗jiza―lar    sirini    qanday    kimyoviy  tajribalar    orqali  
ochish  mumkin? 
Javob:Alkimyogar  ko‗rsatgan  mo‗jizalarning  sirlarini  quyidagi kimyoviy  
tajribalar  orqali  osongina  bilib  olish  mumkin. 
Olovsiz  tutun: Yog‗och  tayoqchaning  biri  konsentrlangan xlorid  kislota  
eritmasiga,  ikkinchisi  esa  konsentrlangan  25  %  li ammiak  eritmasiga  botirib  
olinadi.  So‗ngra  tayoqchalar yaqinlashtirilganda  bu  ikki  modda  eritmasidan  
ajralib    chiqqan  vodorod    xlorid    bilan    ammiak    gazlari    o‗zaro    reaksiyaga  
kirishib ammoniy  xlorid  hosil  qiladi. Havodagi  tutun  esa  ammoniy xloridning