Zamonaviy texnologiyalar

Javob: xloroform. 
 
1903 yili fransuz kimyogari Eduard Benediktus kimyoviy modda to‘ldirilgan 
kolbani to‘satdan tushurib yuboradi.Shisha yoriladi, lekin maydalanmaydi.Buning 
sababini  aniqlagan  Benediktus  birinchi  bo‘lib  mashina  old  oynasini 
tayyolaydi.Hozirda  bu  usulda  tayyorlangan  transport  oynalari  keng  tarqalgan. 
Hozirda bu  usulda tayyorlangan  transport oynalari keng tarqalgan.Ixtiroga sabab 
bo‘lgan kolba ichida qanday modda bo‘lgan. 
 Javob: nitrosellyuloza. 
 
Ma‘lumki,  fransuz  kimyogari  Eduard  Benediktus  1903-yili  sinmaydigan 
shishani  ixtiro  qilish  maqsadida  tajriba  o‘tkazadi  va  kolloid  eritmasi  saqlagan 

---

157 
 
kolba qo‘lidan bexosdan polga tushib ketadi-da sinmaydi.Sababi kolba ichki yuzasi 
kolloid  eritma  yuqi  bilan  qoplangan  edi.  Shu  tariqa  bu  ixtiro  hozirda  ham 
avtomobillarni oldingi oynasini tayyorlashda qo‘llaniladi.  
Kolba ichidagi moddaning nomi nima? Javob:Nitrotsellyuloza. 
 
Biz har kuni ishlatadigan tabiiy gaz hidsiz bo‘lganligi sababli unga juda oz 
miqdorda kuchli hid chiqaradigan modda qo‘shiladi. Buni qarang-ki, inson bu gaz 
hidini bir grammining ikki trillionidan bir qismini ham sezadi.Bu moddaning nomi 
qanday ataladi? 
 Javob: Izoamilmerkaptan. 
 
Sent-Dyori  ixtirosini  shunday  xotirlaydi:  ―Kembridj  universitetida  ishlab 
yurganimda  men  apelsindan  kristall  modda  ajratib  oldim.Uni  ―ignoro‖  deb 
nomladim.Bu  so‘z  lotinchada  ―men  bilmayman‖  degan  ma‘noni  anglatadi.Bu 
nomni  maqola  muharriri  o‘tkazmadi.U  yangi  moddani  ―geksuron  kislota‖  deb 
nomlashni  taklif  etdi,  chunki  bu  kislota  tarkibida  oltita  uglerod  atomi  bor 
edi.Keyinchalik  menga  shu  va  boshqa  ixtirolarim  uchun  Nobel  mukofoti 
berildi.Men  ixtiro  qilgan  modda  esa  boshqa  nom  bilan  juda  mashhur  bo‘lib 
ketdi‖.Olim ixtoro qilgan modda nomi nima?