Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
396 
hollarda o‘qituvchining ro‘li katta bo‘ladi u o‘zing pedagogik mahoratidan, tajribasidan,
kelib chiqqan holda masalani o‘zini hayotiga bog‘lab bergan holda o‘quvchiga tushuntirib 
bersa, shu masalaga qanday shart qo‘yganimizda sen aytgan javobingdek bajarar edik deb, 
masalani mustahkamlab ham ketilganda o‘quvchining esida qoladi va o‘quvchining o‘ziga 
nisbatan ham ishonchi ortadi.qisqa yozuv shartini qo‘yishda o‘quvchilarning hammasi ham 
bu vazifalarni a‘lo bajara olmaydilar. Masalada berilgan har bir amalni bajarganda nima
uchun shu amalni bajarganini so‘rab tasdiqlab ketish kerak bo‘ladi. Masalan, kam deganda 
qaysi amaldan, marta kam degan qaysi amaldan, ko‘p, marta ko‘p, deganda qaysi 
amallardan foydalanamiz yoki undan 20taga ortiq kabi. Masalalar faqatgina matematik 
belgilarda tuzilib qolmay, o‘quvchilarni fikrlash qobilyatlarini rivojlantiruvchi qiziqarli va 
mantiqiy masalalardan ham iborat bo‘ladi. Har bir masala o‘quvchilarni fikrlashga va 
qobilyatlarini 
rivojlantirishga 
qaratilgan 
hisoblanadi. 
Masalalar 
yechmasdan
matеmatikani o`zlashtirishni tasavvur qilibbo`lmaydi. Masalalarni har xil usullar bilan 
yechish o`quvchilarning logik tafak- 
kurini rivojlantirish imkonini bеradi, ularda masala yechishlarida uchraydigan 
qiyinchiliklarni yеngish uchun qat'iylik va matonatlilikni tarbiyalaydi. Bir ma-salani
bir nechta har xil yechimini topishni o`quvchilarga individual yaqin-lashtirishning
mеtodik usullaridan biri dеb qarash mumkin. Haqiqatdan ham, masalaning har xil
yechilish usullarini topishga doir topshiriqni bajarish har bir 
o`quvchiga o`z qobiliyatini ko`rsatish imkonini bеradi. Ba'zi o`quvchilar ma- 
sala yechishning bir usulini, ba'zi o`quvchilar ikki usulini, ba'zi o`quvchilar 
esa ko`p sondagi yechish usullarini topadilar. K.Marks aytib o`tganidеk –
―20 ta masalani bir xil usul bilan yechgandan ko`ra 1 ta masalani 20 xil usul
bilan yechgan afzal‖. Albatta bu gapda jon bor. Biz bolalarga bitta masalani bir xil u
sullar bilan yechishni o`rgatsak ularning fikrlash doiralari, bilish qo-
biliyatlarini, masalaga bo`lgan qiziqishlarini yanada orttirgan bo`lamiz. Har bir masala 
o‘quvchining qobilyatini rivojlantirish bilan birga og‘zaki nutqini ham rivojlantiradi. 
N.U.Bikbayeva 
Boshlang‘ich 
sinf 
o‘quvchilarida 
masalalar 
yechishning 
ahamiyati,soda masalalar, ularning turlari, tarkibli masalalar, qo‘shish va ayirishga doir 
masalalar ko‘paytirish va bo‘lishga doir masalalar va ularni ishlash metodikasini o‘rgatish 
haqida ilmiy izlanishlar olib borganlar. 
M.E.Jumayev boshlang‗ich sinflarda masalalar ishlashda foydalaniladigan o‗qitish 
metodlari, masalalar yechish va unga qisqa yozuv shartini qo‗yish,soda va murakkab 
masalalarda amal ishoralarini tanlash kabi ko‗nikmalarini ochib berganlar. 
O‘zlarining ilmiy izlanishlari, o‘quv qo‘llanmalarida masalalarni ishlash 
o‘quvchilarning fikrlash qobilyatlarini rivojlantirishi,ongli tarzda fikr yuritishlari ,masalalar 
ishlash har tomonlama o‘quvchini hayotga tarbiyalashi haqida aytib o‘tganlar.