Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

 
REFERENCES: 
 
1.
 
https://englishlive.ef.com/blog/english-in-the-real-world/english-became-
global-language/
 
2.
English as an international language: Challenges and possibilities. January 
2008 
Australian Review of Applied Linguistics
 31(3) DOI:
10.2104/aral0828
 
Professor 
Farzad Sharifian
 
Monash University (Australia)
 
3. The role of english as a global language January 2019 Project: 
this is a part of 
my english language teaching projects

Parupalli Srinivas Rao
 
King Faisal University
 

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
656 
BOSHLANG„ICH SINFLARDA ONA TILI VA O‟QISH DARSLARIDA NUTQIY 
KOMPETENSIYA ELEMENTLARINI SHAKLLANTIRISH 
 
Sultamuratova Nozira Allambergenovna 
Qaraqalpastan Respublikasi Shimbay rayoni 
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
 
Ona tilini chuqur bilgan kishi o‗z ona tiliga e‘tiborli bo‗lishga, uning sofligini 
saqlashga, shu tilda to‗g‗ri va ravon so‗zlashga, chiroyli va savodli yozishga harakat qiladi. 
Inson o‗z ona tilini qanchalik yaxshi bilsa, uning boyliklaridan shunchalik bahramand 
bo‗ladi. 
O‗z Vatanini, millatini qalban suygan har bir inson, o‗z ona tilida so‗zlashganda nutq 
madaniyatiga amal qilmog‗i lozim. Bu borada maktabgacha ta‘lim va umumta‘lim 
muassasalaridagi o‗quvchilarga berilayotgan saboqlar asosiy ahamiyat kasb etadi. 
Jamiyat rivojlanishining hozirgi bosqichida respublikamiz maktablarida ona tili fanini 
o‗qitishning mazmuni o‗zgarmoqda. Bu borada Xalq ta‘limi vaziri Sherzod Shermatov 
quyidagicha izoh berib o‗tgan. ―Biz sekin-sekin ona tilini sodda va ravon ishlatishga 
o‗tishimiz kerak. Bunda grammatikadan ko‗ra amaliy ko‗nikmalarga, ya‘ni gapirish, 
eshitish va yozishga ko‗proq e‘tibor berishimiz kerak‖. Shunday ekan bu maqsadga 
erishishda birlamchi yo‗l: ona tilining nutqiy kompetensiya elementlari (eshitib tushunish, 
o‗qib tushunish, og‗zaki nutq va yozma nutq)ni boshlang‗ich sinf har bir darslarida amaliy 
qo‗llash va o‗quvchida bunga nisbatan ko‗nikmani shakllantirishdir. O‗zbekiston 
Respublikasi Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi Farmoniga asosan qabul qilingan 
―O‗zbekiston Respublikasi xalq ta‘limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi‖ 
ning ―O‗quvchilar mustaqil hayotda qo‗llay olish imkoniyati bo‗lgan og‗zaki va yozma 
savodxonlikni, mantiqiy, ijodiy, tanqidiy, kreativ fikrlashni shakllantirish‖ yo‗nalishidagi 
har tomonlama mukammal o‗quvchini kamol toptirishda poydevorni maktabga endigina 
qadam qo‗ygan onidan boshlash lozimdir. Buning uchun boshlang‗ich sinf o‗qituvchisi 
yuqoridagi bilimlarni o‗zida shakllantirishi, dars mashg‗ulotlarida qo‗llashi natijada 
o‗quvchilar mustaqil fikrlashi va mantiqiy mulohaza yurita olishiga erishishi lozim. 
Boshlang‗ich sinfdan boshlab eshitib tushunish elementini o‗quvchilarda mashq 
qildirib borish muhim ahamiyatga ega. Bu jarayon orqali o‗quvchi diqqatni uzoq vaqt 
ushlash malakasini shakllantiradi. U eshitayotgan matnining muhim ma‘lumotlarini 
navbatma navbat yodida saqlab qoladi. Natijada o‗quvchi tushunish jarayonini ongli 
boshqarishni o‗rganadi. Bu juda murakkab jarayon, chunki o‗quvchilar diqqati bir xil 
me‘yorda bo‗lmaydi. Buning uchun o‗qituvchi har bir o‗quvchining ma‘lumotni qabul qilish 
darajasini psixologik tomondan o‗rgangan bo‗lishi kerak. Ma‘lumotni esda saqlab qolishi 
sust o‗quvchilar bilan o‗qituvchi matnni turli metodlar yordamida mustahkamlab borishi va 
eshitib tushunishini amalga oshirishi lozim. 
Boshlang‗ich sinfda o‗qib tushunish elementi birinchi sinfdanoq boshlanadi. 
O‗qish darslarida matnni o‗qib tushunish ko‗nikmasi oddiydan murakkabga tomon 
shakllantirilib boriladi. O‗quvchilar tomonidan matn bir xil o‗qilishi mumkin, ammo ular 

---