Zamonaviy fan va talim-tarbiya: muammo, yechim, natija

ONA TILI VA ADABIYOT FANINI O’QITISHDA ZAMONAVIY INNOVATSION TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH

Sharipova Nargiza Nafiddin qizi

Buxoro viloyati Gʻ ijduvon tumani 17-umumiy oʻrta ta’lim maktabning boshlangʻich sinf oʻqituvchisi.

Zamonaviy maktab ta'limining asosiy vazifalaridan biri ona tilini atrof-muhit bilan aloqa va bilish vositasi sifatida o'rganishdir. Bunday holda, ijtimoiy ahamiyat nutqining buzilishi bo'lgan bolaga nutqning leksik tomonining boyligini o'zlashtirishda yordam berish uchun imkoniyat yaratishdir.

Boshlang'ich maktab o'quvchilarining so'z boyligini oshirishda , ona tili va adabiyot fani bilimlarini o’zlashtirishda, an'anaviy vositalar bilan bir qatorda zamonaviy texnologiyalar ham muhim o’rin egallaydi va bu hozirgi davrga kelib ta’lim standartiga qo’yilayotgan talablardan biri desak aslo adshmaymiz. Ushbu texnologiyalarning afzalliklarining eng maqbulini yaratishda quyidagilar inobatga olinadi:

• 
  o'quv materiallarini multimedion ko'rgazmali shaklda taqdim etish;
  
• 
  harakat, ovoz effektlarini qo'shish, diqqatni jalb qilish;
  

• 
  o'quvchilarning o'quv materiallariga qiziqishini kuchaytiradigan o'yin topshiriqlarini ishlab
  

116
chiqish va ulardan faol foydalanish;

• 
  o’quvchilarda motivatsiyani saqlab qolish, kognitiv rag'batlantiruvchi o’rinli musobaqalar tashkil etish.
  

• 
  ish sur'atini mustaqil ravishda tartibga solish imkoniyati;
  
• 
  natijalarni baholashda xolislik;
  

• 
  xatolarni tuzatish (boshqa variantni taklif qilish, ko'rsatma);
  
• 
  ta'limga individual-tabaqalashtirilgan yondashuvni amalga oshirish.
  

Ta'limda qo'llaniladigan zamonaviy texnologiyalar orasida, kreativ uslublarni qo’llash, nutqida nuqsoni bo'lgan, o’zlashtirish saviyasi boshqa o’quvchilarga nisbatan past bo’lgan maktab o'quvchilarining so'z boyligini kengaytirishda, o’quvchining fanga bo’lgan qiziqishini yanada oshirishga samarali usul bo’la oladi.

Ushbu texnologik uslubning afzal tomonlaridan yana biri bu leksik materialni o'zlashtirish uchun keng imkoniyatlarni taqdim etadigan onlayn-ilovalar yaratilishi va har bir mavzuga doir materiallarning yuklanishi va keyinchalik o’zlashtirishdan orqada qolgan o’quvchining mavzularni takroriy ravishda o’rganib chiqishga imkoniyat yaratadi.

Ona tili adabiyot fanini puxta o’zlashtirish jarayoni bilan bog'liq ravishda maktab o'quvchilariga mavzu yuzasidan ham an’anaviy ham online o’qitish uslublarida jami informatsion ma’lumotlarni taqdimotlar rasmlar, video roliklar, slaydlar tag’dimoti bilan taminlanishi, o’quvchilarda dars davomida zerikishdan va fanga nisbatan qiziqishining pasayib borishini oldini oladi desak xato bo’lmaydi.

Prezentatsiyalarning mazmuni va ularda o'rganilgan materialni taqdim etish uslubiyati nutq terapiyasi darslarining maqsadi va vazifalariga qarab tanlandi (yangi narsalarni o'rganish, qoplangan materialni mustahkamlash, o'rganilganni takrorlash yoki umumlashtirishda bilimlarni yangilash va boshqalar). Boshlang'ich maktabda taqdimotlardan foydalanadigan darslar ayniqsa dolzarbdir, chunki ular rasmli materiallarni o'z ichiga oladi, ushbu bosqichda yosh o'quvchilarda eng rivojlangan vizual- majoziy fikrlashni hisobga oladi va eshitish, hissiyot va xayolotni faollashtiradi. Masalan, yilning har fasli bilan tanishish jarayonida "Qish", "Bahor", "Yoz", "Kuz" leksik mavzularidagi taqdimotlarimiz nafaqat bolalarning so'z boyligini oshirishga yordam beradi, shu bilan birga vizual-majoziy va og'zaki-mantiqiy fikrlashning rivojlanishi, matn, grafik, audio- video ma'lumotlari, animatsiyalardan foydalanish orqali ta'minlanadi, ta'limiy ma'lumotlarningn sifati va umuman o'qitishning muvaffaqiyati sezilarli darajada yaxshilandi. O'tmishni birlashtirish bosqichida "Fasllar" taqdimotida o'rganilgan so'z boyligini umumlashtirish amalga oshirildi. Jumboq, maqollar, didaktik o'yinlar, mashqlar ushbu lug'atning ishlashini ko'rsatadigan o'quv va uslubiy materiallar sifatida ishlatilgan. Elektron tematik prezentatsiyalar yordamida tanlangan so'z birikmalarini faollashtirish samaradorligi, mustaqil ishlarni tashkil qilishda, o’quvchilarning bilim faolligini oshirishda ham ta'kidlandi.

Yuqorida aytilganlarga asoslanib xulosa qiladigan bo’lsak, innovatsion va kreativ texnologik yondashuvlardan foydalanish va ular orqali ona tili va adabiyot faniga o’quvchilarning qiziqishini ortirish, dars sifatini oshirish, so’zlarni talaffuz qilishda nutqida nuxsono bo’lgan va qolgan o’quvchilarga nisbatan o’zlashtirishi past bo’lgan o’quvchilar bilan ushbu yondashuvlar asosida qayta takroriy darslar o’tqazish (tayyor multimedion tag’dimotlarni kiritish va uni yuklab ilish imkoniyatini yaratilish asosida) imkoniyatlarni vujudga keltiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Emelyanova O. A. Ta'limda bulutli texnologiyalardan foydalanish // Yosh olim. - 2014. - № 3

2.Sunagatullina I. I. Boshlang'ich sinf o'quvchilarining nutq faolligining xususiyatlari yumshoq tarzda ifodalangan nutqning umumiy rivojlanishi Boshlang'ich maktab. - 2009. -№

3. 
   “INNOVATIONS AND MODERN PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN THE EDUCATION SYSTEM” Materials of the VIII international scientific conference on February20–21, 2018 (99p).
   

117
TIL VA NUTQ JARAYONIDA UCHRAYDIGAN MUAMMOLAR VA ULARNI OLDINI OLISH YO`LLARI

Nasimova Gulnoza