Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

 Annotatsiya:
muallif ushbu maqolada boshlang’ich ta’limda kuzatilayotgan 
yangiliklar, darsliklarning yangi nashrlari, ulardagi o’zgarishlar va dars 
jarayonida interfaol metodlardan foydalangan holda darsning yuqori saviyada 
tashkilanishi haqida aytib o’tgan. 
Kalit so’zlar: 
xalqaro baholash, interfaol metod, innovatsiya, texnologiya, 
bilish, tafakkur, yozma savodxonlik, og’zaki nutq
 
An’anaviy ta’lim bilan bir qatorda noan’anaviy, ya’ni zamonaviy interfaol 
metodlarning ta’im jarayoniga kirib kelishida sog’lom fikrli va yuksak ma’naviyatga 
ega bo’lgan, mustaqil fikrli shaxsni tarbiyalash maqsad qilib belgilangan. Interfaol 
metodlar bir qator afzalliklarga ega. Bunda o’quvchiga mustaqil fikrlashga, o’z 
shaxsiy qarashlarini erkin bayon qilishga imkoniyat beriladi. Hozirda ta’lim 
metodlarini takomillashtirish sohasidagi asosiy yo’nalishlardan biri interfaol ta’lim va 
tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat. Barcha fan o’qituvchilari dars mashg`ulotlari 
jarayonida interfaol usullardan borgan sari kengroq foydalanmoqdalar. Interfaol 
usullarni qo’llash natijasida o’quvchilar-ning mustaqil fikrlash, tahlil qilish, xulosalar 
chiqarish, o’z fikrini bayon qilish, uni asoslagan 
holda himoya qila bilish
, sog`lom 
muloqot, 
munozara
, bahs olib borish ko’nikmalari shakllanib, rivojlanib boradi. Bu 
masalada amerikalik psixolog va pedagog B.Blum bilish va emostional sohalardagi 
pedagogik maqsadlarning taksonomiyasini yaratgan. U “Blum taksonomiyasi” deb 
nomlanadi.

---

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 298 
Unga ko’ra tafakkurning rivojlanishi bilish, tushunish, qo’llash, taxlil, 
umumlashtirish, baholash darajalarida bo’ladi. Shu har bir daraja quyidagi belgilar 
hamda har bir darajaga muvofiq fe’llar namunalari bilan ham ifodalanadi, jumladan, 
bilish-dastlabki tafakkur darajasi bo’lib, bunda o’quvchi atamalarni ayta oladi, aniq 
qoidalar, tushunchalar, faktlar va shu kabilarni biladi. Bu tafakkur darajasiga muvofiq 
fe’llar namunalari: qaytara bilish, mustahkamlay olish, 
axborotni etkaza olish
, aytib 
bera olish, yozish, ifodalay olish, farqlash, taniy olish, gapirib berish, takrorlash. 
Tushunish darajasidagi tafakkurga ega bo’lganda esa, o’quvchi faktlar, qoidalar, 
sxema, jadvallarni tushunadi.Int erfaol usullar ko’p turli bo’lib ularning hammasi 
ham har qanday progressiv usullar kabi eng avvalo, o’qituvchidan mashg`ulot oldidan 
katta tayyorgarlik ko’rishni talab qiladi. 
Interfaol metodlardan biri “Zinama-zina” texnologiyasi bo’lib, unda 
o`qituvchi o`quvchilarni mavzular soniga qarab 3-5kishidan iborat kichik guruhlarga 
ajratib oladi va o`quvchilarga mashg`ulotning maqsadi va uning o`tkazilish 
tartibihaqida ma’lumot beradi. Har bir guruhga qog`ozning chap qismida kichik 
mavzu yozuvi bo`lgan varaqlar tarqatiladi; o`qituvchi guruh a’zolarin tarqatma 
materialda yozilgan kichik mavzular bilan tanishishlarini va shu mavzu asosida 
bilganlarini flomaster yordamida qog`ozdagi bo`sh joyiga jamoa bilan birgalikda 
fikrlashib yozib chiqish vazifasini beradi va vaqt belgilaydi; guruh a’zolari birgalikda 
tarqatma materialda berilgan kichik mavzuni yozma(yoki rasm, yoki chizma) 
ko`rinishida ifoda etadilar. Bunda guruh a’zolari kichik mavzu bo`yicha imkon 
boricha to`laroq ma’lumot berishlari kerak bo`ladi. Tarqatma materiallar 
to`ldirilgach, guruh a’zolaridan bir kishi taqdimot qiladi. Taqdimot vaqtida guruhlar 
tomonidan tayyorlangan materialar, albatta, sinf doskasiga mantiqan tagma-tag(zina 
shaklida) ilinadi;
O`qituvchi guruhlar tomonidan tayyorlangan materiallarga izoh berib, ularni 
baholaydi va mashg`ulotni yakunlaydi.
“Ha-yo`q” mashqi ham o’quvchilardagi bilish jarayoniga ijobiy ta’sir 
ko’rsatadi. Bunda o`qituvchi bir nima (raqam, predmet, adabiy yoki tarixiy qahramon 

---