Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

Foydalanilgan adabiyotlar. 
1.Pedagogika: 1000 ta savolga 1000 ta javob / Met. Qo’ll. U.I.Inoyatov,
N.A.Muslimov, M.Usmonboeva, D.Inomova. – T.: Nizomiy nomidagi 
TDPU, 2012. – 193 b.
2.Tolipov O’., Usmonboeva M. Pedagogik texnologiyalarning tadbiqiy 
asoslari – T.: 2006. 
TA'LIM MUASSASALARING MAQSADLI BOSHQARUV TIZIMI 
Exsonova F.
-
 Andijon davlat unversiteti Umumiy pedagogika 
kafedrasi
,PhD; 
Xidirov S. - Andijon davlat unversiteti Pedogogika va psixologiya 
yo'nalishi talabasi. 
 
 Annotatsiya.
Yurtboshimiz tomonidan olib borilayotgan islohotlar 
bugungi kunga kelib Yangi O'zbekistonning ustuvor vazifasiga aylandi. 
Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev taʼkidlagani-dek, “Haqiqiy rahbar,
haqiqiy yetakchi odamlarini bardoshini sinash uchun emas, balki ularga 
munosabat shart-sharoit yaratib berish, ogʻirini yengil qi-lish uchun raxbar 
etib tayinlanadi. Barcha boʻgʻindagi rahbarlar – vazir yoki hokim 
boʻladimi, idora yoki tashkilot boshligʻi boʻladimi, oʻzini odob-axloqi va 
madaniyati bilan hammaga oʻrnak va namuna boʻlishi zarur” degan xalq 
soʻzlari amalga oshsa davlat boshqaruvi yana-da mukammal boʻladi, unga 
ishonadi va har doim qoʻllab quvvatlaydi. 
Shiddat bilan rivojlanayotgan zamonda yurtimizda olib borilayotgan 
islo-hotlar keng ko'lamda o'zining samarasini berib kelmoqda. Kelajak 
avlodni barkamol shaxs qilib tarbiyalash ularga kerakli bilimlarni berish 
har tomon-lama yetuk shaxsni tarbiyalash bugungi kunning talabidir. 
O‘zbekiston Res-publikasi Prezidentining 2018-yil 5-sentabrdagi “Xalq 
ta’limi boshqaruv tizi-mini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-
tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5538-son Farmoniga ko'ra xalq ta'limining 
boshqaruv tizimiga o'zgartirish-lar kiritildi. Bu farmonga ko'ra, oliy ta’lim 

---

687 
muassasalari huzuridagi xalq ta’li-mi xodimlarini qayta tayyorlash va 
ularning malakasini oshirish bo‘yicha hududiy markazlari boshqaruvi 
tizimiga o'zgartirishlar kiritildi. Xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash
va ularning malakasini oshirish bo‘yicha hududiy markazlar tuzilmasida 
metodik xizmat bo‘limlarini tashkil etish belgilab qo'yildi. Shuningdek 
Prezidentimiz, Xalq ta'limining boshqaruvida ham bir qancha ustuvor 
talablarni maqsad qilib qo'ydi. Bunga ko'ra ta'lim muassasalarini
boshqarishda maqsadli boshqaruv tizimi ishlab chiqildi. Bugungi kunga 
kelib bu islohotlar o'zing samarasini bermoqda. 
Ta'lim 
muassasalarini 
boshqarishdagi 
muammolar 
qadimgi 
davrlardan boshlab muhim masala bo'lib kelmoqda. Buning asosiy sababi 
birinchidan, har bir davrdagi ijtimoiy munosabatlar o'ziga xos ravishda 
ijtimoiy mavqe jihatidan kimningdir yuqori darajada turishini taqozo 
etgan bo'lsa, ikkinchi-dan, insonlarning hayot kechirish tarzi, ravnaqi, 
darajasi, farovonligi, baxtli turmush kechirishi shu yuqori mavqedagi 
shaxsga, uning turli fazilatlari va xislatlariga bog'liq bo'lganligidir. Bunday
muammolarni yechimini topishni bizning qomusiy olimlarimiz o'zining
asarlarida yozib qoldirishgan.
Abu Nasr Farobiyning “Fozil odamlar shahri” asarida aholining
ma'naviy va psixologik jihatdan boshqarilishida fozil odamlar shahrida 
shahar aholisi-ning stratometrik xususiyatlarga ko'ra tabaqalanishi
lozimligi uqtiriladi. Bunda jamiyat a'zolarining o'zlarini boshqarishlarida 
jamiyatning o'zini o'zi boshqarilishiga olib kelish lozim, lekin bu bilan 
bir vaqtning o'zida har bir a'zo o'z psixologik ma'naviy kamolotini usul
hamda yo'nalishiga ko'ra yakkaxol tarzda mavjud bo'ladi. “Shularning 
hammasini ikki yo'l bilan olish mumkin. Birinchidan, yuqoridagi
hodisalar aslida qanday mavjud bo'lsa, inson qalbiga, ko'ngliga o'shanday 
o'rnashib qolsa, boshqalarning ko'nglida bu bilimlar qiyosiy yoxud taqlid 
asosida vujudga keladi. Ba'zi odamlar o'sha narsalarnvi o'zlari his
etishlari tufayli ko'ngillarida shu bilimlar vujudga keladi”. Farobiyning 
fikridan ko'rinadiki, har bir boshqaruvchi rahbar o'zidagi yomon
odatlarnib yo'qotib, qo'l ostidagi odamlarni yaxshilikka yetaklashi lozim. 
Ta'lim muassasalaring maqsadli boshqaruv tizimi ham rahbarlarni ana 
shunday maqsad asosida pedagogik muhitni yaxshilash va ta'lim sifati-ni 
oshirishga qaratilgan.
Abdulla Avloniyning “Turkiy guliston yoxud axloqqa oid” asarida: 
“Har qanday nisbatan katta miqyosdagi bevosita ijtimoiy yoki birgalikdagi 
qilinadigan mehnat idora qiluvchiga ma'lum darajada muhtojdir, bu idora 
qiluvchi shaxsiy ishlarni bir-biriga muvofiqlashtiradi va ishlab chi-qarish

---

688 
organizmini mustaqil organlari harakatidan kelib chiqadigan vazi-
falarni bajaradi”. Abdulla Avloniy boshqaruv tizimida “Yakkabosh 
rahbar” ning bo'lishini ilgari suradi. Ta'lim muassalaring maqsadli 
boshqaruv tizimi-da ham “Yakkabosh rahbar” ning bo'lishi ta'lim-
tarbiya bjarayonida ro'y berishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklarni va 
o'zgarishlarni oldindan payqash va nazarga olishni taqozo etadi.
Ta'lim muassasalarning maqsadli boshqaruv tizimining vazifasi ta'lim- 
tarbiya jarayonida ta'lim muassasasining maqsadli va izchil rivojlanishini 
ta'minlashdan iborat. Ta'lim muassasalari boshqaruv tizimini moderat-
siyalash, loyihalash va baholash tizimlarini yo'lga qo'yilishini. nazoratga 
olish. Pedagogik jihatdan kadrlarni bilimli, jismonan sog'lom va ma'nan 
ye-tuk boshqacha qilib aytganda barkamol shaxsni shakllantirishning 
ustuvor yo'nalishlarini amalga oshirish ham muhim vazifa hisoblanadi. 
Quyidagi ta'- kidlab o'tilgan moderatsiyalash, loyihalash va baholash 
tizimlari bilan tanishib chiqamiz: