|
Annotatsiya:
ushbu maqolada ta’lim tizimida innovatson
jarayonlarni boshqarish usullari va innovatsion jarayonni tashkil etishning
ijobiy va salbiy tomonlarini aniqlash yo’llari keng yoritilgan.
Kalit so’zlar:
jamoaviy-kollegial boshqaruv,
innovatsion rivojlanish,
ma'muriy va boshqaruv,
o’quvchilar o'zini o'zi boshqarish.
Аннотация:
в данной статье подробно описаны методы
управления инновационными процессами в системе образования и
способы выявления плюсов и минусов организации инновационного
процесса
.
684
Ключевые слова:
коллективное управление, инновационное
развитие,
администрирование
и
управление,
студенческое
самоуправление.
Bugungi kunda innovatsion jarayonlar o’quv amaliyotining ajralmas
qismiga aylandi va har bir maktab hayotida faol ishtirok etmoqda. Ushbu
jarayonlarni tartibga solish va malakali boshqarish zarurati bilan
o’qituvchilar va menejerlar o'rtasida pedagogik yangiliklarni aniq
tushunishning yo'qligi, shuningdek, ushbu faoliyatni kuzatish va
boshqarish qobiliyati o'rtasida ziddiyat mavjud. Ushbu muammo axborot-
resurs markaz faoliyatining asosiy maqsadlaridan birini belgilab qo'ydi:
innovatsiya jarayonini soddalashtirish va menejerlarni ushbu jarayonni
boshqarishga o'rgatish.
Maktabning o'quv vazifalarini amalga oshirishda hozirda tashkil
etilgan maktab psixologik, pedagogik xizmati katta yordam berishi
mumkin.Umuman olganda, jamoaning psixologik birligi emotsional va
motivatsiyani ham o'z ichiga oladi; maktabni boshqarish tizimli ishi bilan
ta'minlanadi. Bu nima uchun? Agar jamoaning har bir a'zosi o'z-o'zidan
harakat qilsa yoki innovatsion dasturni amalga oshirish uchun to'liq kuch
bilan
ishlamasa,
unda
maktab
ushbu
kampaniyada
biron
bir
muvaffaqiyatga erishmaydi. Qotib qolgan ijrochilar ko’pincha innovatsion
o’zgarishlarni o’z pozitsiyalariga tahdid deb bilishadi va amalda ularning
qarshiliklarida namoyon bo'ladigan "kelajak" o'zgarishlarini ma'lum bir
tarzda to'sib qo'yishga harakat qilishadi. Ta'limda bunday qarshilik
shakllari kuzatiladi:
har qanday "maqbul" bahonada jarayon boshlanishini keyinga
qoldirish;
innovatsiyalar uchun "kutilmagan to’siqlar"va turli qiyinchiliklar;
o’zgarishlarni sabotaj qilish yoki boshqa ustuvor holatlar paytida
ularni "cho'ktirish" ga urinish.
Shuning uchun innovatsion jarayonni boshqarishda rahbarning
birinchi vazifasi innovatsiyaga munosabatni aniqlashdir.
Innovatsiyalarning tug'ilishi va rivojlanishi jarayoni har doim unga
nisbatan murakkab munosabat tizimining mavjudligi bilan tavsiflanadi.
Turli manbalarga ko'ra, yangi g'oyaning paydo bo'lishi bosqichida guruh
a'zolari motivatsiya darajasiga qarab quyidagicha taqsimlanadi:
1 guruh - yetakchilar (1 - 3%);
2-guruh - pozitivistlar (50 - 60%);
3-guruh - neytrallar (30%);
685
4-guruh - negativistlar (10 - 20%).
Vakolatlar boshqaruvning quyi darajalariga berilishining ijobiy
tabiati,
rahbarlar
va
davlat
hokimiyati
organlari,
ijrochilar
o'rtasida hokimiyatni qayta taqsimlash, boshqaruvni demokratlashtiradi,
boshqaruv quyi tizimining dinamikasi va moslashuvchanligini oshiradi,
jamoa boshqaruv tizimining mustaqilligi, tashabbuskorligi, ijodkorligini
rivojlantiradi, boshqaruvda ishtirok etish istagi va ongli mehnat intizomini
shakllantiradi.Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, samarali boshqaruv har bir
o'qituvchiga hurmat va g'amxo'rlikni o’z ichiga olgan to’g’ri motivatsiya
tizimini talab qiladi. Innovatsion rivojlanish bilan bog'liq menejmentni
yangilash axborot-tahlil faoliyati tizimini shakllantirishni talab qiladi.
Axborot-tahlil faoliyati boshqaruvning boshqarish funktsiyasi bilan uzviy
bog'liqdir. Ijtimoiy tizimni (har qanday boshqa murakkab tizim kabi)
ob'ektning hozirgi holatini bilmasdan turib boshqarish mumkin emas.
Nazorat shakllari quyidagilar: shaxsiy, tematik, klassik umumlashtiruvchi,
keng qamrovli.
Maktabda quyidagi maqsadlarga erishish uchun nazorat mavjud:
maktabda o'quv jarayonini takomillashtirish;
maktab jamoasida qulay psixologik muhitni yaratish;
ta’lim sohasidagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish;
qonunlarni va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarni buzish va ularga
rioya qilmaslik holatlarini aniqlash;
qoidabuzarliklarning kelib chiqish sabablarini tahlil qilish, ularning
oldini olish choralarini ko'rish;
amaldagi xodimlarga ta’limda qo'llaniladigan norma va qoidalarni
qo’llash to’g’risida ma'lumot berish;
o'qituvchilarga uslubiy yordam ko'rsatish;
innovatsiya natijalarining tahlili va samaradorligini baholash;
innovatsion jarayonni tashkil etishning ijobiy va salbiy tomonlarini
aniqlash;
buyruq va ko’rsatmalarni bajarish natijalarini tahlil qilish.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, nazorat yo’naltirilmasligi
uchun, maktabda axborot-tahliliy faoliyatning yaxlit tizimini yaratish
uchun, birinchi navbatda, uning mazmunini, ob'ekti, manbalarini (kim
hisobot berayotganini) aniqlash, axborot oqimini shakllantirish va tegishli
darajaga yetkazish kerak. Keyinchalik, ushbu ma'lumot qaysi shaklda
saqlanishi va ishlatilishini aniqlang. Axborot birinchidan, imkon qadar
to'liq hajmda, ikkinchidan, ob’ektiv va uchinchidan, juda aniq bo’lishi
686
kerak. Har bir quyi tizim uchun ma'lumotlarning 3 darajasi ajratilgan.
Maktab uchun darajalar quyidagicha ajralib turadi:
ma’muriy va boshqaruv (direktor, o'rinbosarlar va boshqalar);
kollektiv-kollegial boshqaruv (maktab kengashi, pedagogik kengash,
uslubbirlashmalar va boshqalar);
o’quvchilar o'zini o'zi boshqarish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
