Замонавий узлуксиз таълимни рақамлаштириш: педагогика соҳасида

Kalit so’zlar
: zamonaviy psixologiya, kommunikativlik kompetensiya, 
xulq-atvor, muloqot, pedagogik muloqot, pedagogik faoliyat, psixologik 
madaniyat, 
Bugungi 
kunda 
zamonaviy 
o’qituvchi 
psixologiyasi 
va 
kommunikativligiga e’tibor qaratilmoqda. 28 – yanvar 2022 – yilda 
Respublikamiz 
Prezidenti 
Sh. 
M. 
Mirziyoyev 
Respublikasimiz 
umumta’lim maktablari o’qituvchilari bilan telemuloqoti bo’lib o’tdi. 
Prezident Sh. M. Mirziyoyev barcha o’qituvchilarga murojaat qilib 
bugungi ta’lim sifatini takomillashtirish uchun zamonaviy o’qituvchilar 

---

372 
ruhiyatini ko’tarish va ular uchun shart – sharoitlarni yaratish, bugungu 
tarbiya tizimining kelajagi o’qituvchilarga bog’liq dedilar. 
O’qituvchilarning kasbiy pedagogik faoliyatini “O’qituvchi – 
o’quvchi” o’zaro kommunikativ aloqasida olib boriladi, shu jarayonda 
ta’limiy – tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlari amalga oshiriladi. 
Bugungi 
kunda 
ta’limni 
tarbiyaviy 
jarayonida 
o’qituvchilarning 
kommunikativ 
muloqoti 
o’qituvchining 
kasbiy 
kommunikativ 
kompetentligi muhim ahamiyat kasb etadi. Zamonaviy psixologiyada 
kommunikativ kompetentlik va uning tarkib topishi, shart – sharoitlari va 
omillarini o’rganishga e’tibor beriladi. Kommunikativ kompetentlik shaxs 
xulq – atvorini boshqalar tomonidan to’g’rilanishi bilan bog’liqdur. 
O’qituvchi xatti – harakatlari o’quvchilar, ota – onalar va hamkasblari 
bilan bo’lgan muloqotlarda ko’zga tashlanadi. Muloqot davomida 
o’qituvchi har – bir o’quvchiga hurmat bilan yondashish, uning shaxsini 
hurmat qiladi. 
O’qituvchining yuqori saviyasi o’qituvchi ekanligini namoyon qiladi. 
O’qituvchilar malakasini oshirish va qayta tayyorlash hududiy markazida 
biz ko’plab o’qituvchilar kommunikativ muloqotga kirishamiz, shu sababli 
ular uchun bir qator pedagogik va psixologik tavsiyalar beramiz. 
1.
Bugungi o’qituvchilar uchun muloqot madaniyati, muomala 
madaniyati juda zarur va u tarbiyaviy ahamiyat kasb etishi lozim; 
2.
Pedagogik muloqot jarayonida yuzaga keladigan har qanday nizoli 
muammolarni zudlik bilan yechimini topish zarur; 
3.
O’quvchi holatini his qilishda kognetiv malakalarga ega bo’lishi; 
4.
Pedagog o’zining pedagogik faoliyatida ijtimoiy kompetentligni 
shakllantirishi zarur; 
5.
Ijtimoiy kompetentlik negizida o’qituvchi va o’quvchini jamiyatda 
o’rni, ijtimoiy mavqeyi e’tiborga olinadi. 
Bugungi globallashuv davrida o’qituvchi va o’quvchilar yangicha 
shart – sharoitlarga moslashuvi jarayonida insonlardagi ijtimoiy 
kompetentlik darajasining shakllanganligi alohida ahamiyat kasb etadi. 
Psixologik va pedagogik kompetentlik negizida insonning professional 
faoliyati va hayoti davomida uchrashi mumkin bo’lgan muammolar turadi, 
zamonaviy kompetensiya o’qituvchi bu muammolarni psixologik nuqtai 
nazardan tahlil qilib yechimini topishi kerak. 
Ayrim tadqiqotchilar fikricha o’qituvchining intim – pedagogik jihatdan 
salohiyatini shakllantirishga ijtimoiy – kasbiy pedagogik madaniyat va 
malakasining maqsadga muvofiq ravishda o’z muddatida oshirishga turtki 
beradi.

---

373 
O’qituvchining kasbiy kompetensiyaga ega mutaxassis sifatida 
shakllanishi 
eng 
avvalo 
professional 
jamoada 
mazkur 
jarayon 
refleksiyasini o’zlashtirgach amalga oshadi.
Kompetentlik ikki yo’nalishda rivojlanadi. 
1.
Psixologik madaniyatni va psixologik amaliyotning madaniy – 
tarixiy belgilari tizimini o’zlashtirish; 
2.
Yangi tajribalarni o’zlashtirish muhitida konstruktiv harakat qilish, 
malaka, ko’nikmalarni rivojlantirish.
Shunday qilib, pedagogik jarayonlarda o’qituvchi kompetentligi 
o’quvchiga maqsadga muvofiq ta’sir ko’rsatib, unda ijobiy motivatsiyani 
hosil qilishda iboratdir.